192
pokovkalarni tayyorlashda 1 chi va 3 chi guruh pokovkalari uchun mo’ljallangan
alohida
texnologik operatsiyalarning, hamda GBM larda shtamplashda qo’llanilishi
cheklangan qo’shimcha operatsiyalar kombinatsiyasi ishlatiladi. Bu operatsiyalarga
siqib chiqarish, yalpoqlash, bukish, bolg’alab – cho’zish va kiryalash kiradi.O’ziga
xos kengaytma va sterjen qismiga ega bo’lgan 1 chi podgruppa pokovkalarida 1 chi
guruh pokovkalar konfiguratsiyasining o’ziga xosliklari mujassamlashtirilgan.
Bundan tashqari bunday turdagi pokovkalarni tayyorlashda siqib chiqarish,
yalpoqlash, bolg’alab – cho’zish, qaytma siqish va bukishlar kiradi.
Kengaygan joyi va o’simtasi qisman cho’ktirilgan
A turidagi pokovkalarni
shaklberuvchi puansonning mos keladigan soxaga metallni siqib chiqarish bilan
olinadi. Shu bilan birga shtamplash ochiq va yopiq puansonlarda amalga oshiriladi.
B turidagi pokovkalar
uchun shar shaklidagi, oldindan qisman cho’ktirilgan
zagotovkaning soxasini yalpoqlash xarakatlanuvchi matritsaning yurishi bilan
amalga oshiriladi. Yakuniy shaklberish operatsiyasi
esa puanson bilan amalga
oshiriladi.
V turidagi pokovkalarni bolg’alab – cho’zuvchi ariqchalarda xarakatlanuvchi
matritsaning bitta o’tishi (yalpoqlash) yoki bir necha ketma – ket o’tishlar bilan
amalga oshiriladi.
Kengaygan ayrimaga ega bo’lgan G turidagi pokovkalarni quyidagicha olish
mumkin. Birinchi usul bilan zagotovkani olishda ayrima shtamplashdan oldin arra
bilan kesib olinadi. So’ngra shtamp ariqchalarida kesim
bilan olingan zagotovka
qismlarini ayirishadi va ayirma hosil qilinadi.
D turidagi pokovkalardagi nosimmetrik kengaytmalar bukish va qisman
cho’ktirish bilan olinadi. Bukiladigan qism uzunligi va prutokning bukish burchagi
pitra xajmi va qisman cho’ktirilayotgan kengaytmani
hisobga olgan holda
aniqlanadi.
J turidagi pokovka uzunligining oxiridagi sirtmoq xarakatlanuvchi matritsa
yurishi bilan olinadi. Bunda bukish operatsiyasi gorizontal tekislik bo’yicha amalga
oshiriladi, yakuniy bukish esa puanson bilan bajariladi.
193
2 chi podgruppaga sterjen yakunida ichi bo’sh joyi kengaygan bo’ladi va
bunday
pokovkalarda
1
chi
va
3
chi
pokovkalarning
elementlari
mujassamlashtirilgan bo’ladi. Bu guruh pokovkalariga yana o’qlari sterjen o’qiga
mos tushmaydigan ikki va bir tomonlari teshik bo’lgan pokovkalar kiradi.
Pokovkalarning konfiguratsiyasida bukish bilan olinadigan qiya chiziqli sterjenlar
ham bo’lishi mumkin.
3.60-rasm. Gorizontal bolg’alash mashinalarda shtamplanuvchi 5 – chi guruh
pokovkalari:
A – J – pokovka turlari
Doimiy kesimli teshik xosil qilingan A
turidagi pokovkalarni olish
texnologiyasi silliq silindrik vtulkalarni olish texnologiyasi bilan mos tushadi.
Kengaytma, turli shakldagi, ikki va bir
tomoni teshilgan B turidagi
pokovkalarni olishda, o’zgaruvchan kesimga ega bo’lgan pokovkalarni olishda
qo’llaniladigan texnologiya qo’llaniladi.
