O c h I q kon ishlari t e X n o L o g I y a s I, m e X a n I z a t s I y a s I va

h -
pog’ona balandligi, m;
L -
pog’ona uzunligi, m;
y-
foydali qazilm a zichligi, 
m lм
3;
k„ -
sanoat y o ’qotishlam ing koeffitsiyenti.
Kon - kapital ishlam ing hajmini kamaytirish maqsadida ishchi va ishchi 
bo ’lmagan maydonlaning (berma) karyer qurilish davrida minimal qilib qabul 
qilinadi. B a’zida ulami karyer bortini tekislash uchun kattalashtiriladi, bu esa 
ularning turg’unligini oshirish va kon ishlari rejimini nazorat qilish uchun kerak.
Kon - kapital ishlaming hajmi quyidagi formula bilan aniqlanadi 
(м г):
K . = r„ + K .
Bunda, 
V,m-
karyemi foydalanishga topshirish vaqtida o’tilgan tashqi 
kapital transheyalar hajmi, jm’ ;
karyem ing foydalanishga topshirilishida karyeming birinchi holati 
hajmi, 
jw
’ .
K aryem ing birinchi boshlanish hajmi uning ko’ndalang kesim yuzasining 
(rasm. 6.18) karyer maydoni uzunligiga ko’paytmasiga teng. Karyeming 
k o ’ndalang kesimi grafik tuzulishlar yo’li bilan aniqlanadi. Avvar qazilma 
k o ’ndalang kesim ida gorizontal chiziqlar o’tkaziladi, ular karyer pastki 
pog’onalam ing balandlik nuqtalariga mos keladi. Karyeming ko’ndalang kesimi 
qazib olish gorizontidan boshlanadi. Masshtabda ko’ndalang kesim kesuvchi 
transheya bilan chiziladi, u qazib olish gorizontida o ’tiladi (karyemi 
foydalanishga topshirish vaqtida ochilgan), keyin uning yuqori qismlaridan 
yuzadagi karyer bortlari o ’tkaziladi. Kesuvchi transheyaning joylashuviga ko’ra 
ikkala bort ham ishchi b o ’lishi mumkin yoki bitta bort - ishchi, ikkinchisi esa -
ishchi emas bo ’lishi mumkin. Qazib olish pog’onasining yuqori maydoni 
kengligi o ’ziga ishchi maydon kengligini va ochilgan foydali qazilma 
zaxiralarining kengligini oladi.
157

6.1 Я -г а з т .. F o y d a la n ish g a to p sh irish v a q tid a k a r y e m in g k o ’n d a la n g kesim i:
Bpm -
kesuvchi transheya asosining kengligi; 
3,-
foydali qazilmalaming ochilgan zaxiralari; 
1 - karyeming oxirgi kontui i
K aryem ing k o ’ndalang kesim iga k o ’ra har bir pog’ona chegarasidagi
kesilmalar maydoni aniqlanadi. H ar bir po g ’ona b o ’yicha ishlar hajmi har bir
p og’ona kesimi m aydonining p o g ’oaning ish fronti uzunligiga ko’paytmasiga
teng. Kerak bo’lganda pog’onadagi ishlar hajmi kesuvchi transheya o ’tishga
ketadigan ishlar hajmi va bortlami olish b o ’yicha ishlarga bo’linadi. Shunday
qilib, karyem i foydalanishga topshirish vaqtida kon - kapital ishlar hajmi har bir
gorizont b o ’yicha ishlar va kapital transheyalar tizimi y ig ’indisiga teng, y a’ni:

Download 8,39 Mb.