Matematik funksiyalar
t/r
|
Funksiya
|
Vazifasi
|
|
|
|
1.
|
ФАКТР
|
argument sifatida berilgan butun son faktorialini hisoblaydi
|
8.
|
НОД
|
|
Ikki va undan ortiq butun sonlarning eng katta umumiy bo‘luvchisini hisoblaydi
|
|
|
|
|
|
|
|
2.
|
ABS
|
Argument qiymatining modulini hisoblaydi
|
9.
|
НОК
|
|
Ikki va undan ortiq butun sonlarning eng kichik umumiy bo‘linuvchisini hisoblaydi
|
3.
|
LN
|
Sonning natural logarifmini hisoblaydi
|
10.
|
ОКРУГЛ
|
|
Haqiqiy sonni yaxlitlaydi
|
4.
|
EXP
|
Sonning eksponentasini hisoblaydi
|
11.
|
СУММ
|
|
Ikki va undan ortiq sonlarning yig‘indisini hisoblaydi
|
5.
|
SIN
|
Sonning sinusini hisoblaydi
|
12.
|
ПРОИЗВ
|
|
Ikki va undan ortiq sonlar ko‘paytmasini hisoblaydi
|
6.
|
COS
|
Sonning kosinusini hisoblaydi
|
13.
|
ЗНАК
|
|
Son manfiy bo‘lsa -1 ni, musbat bo‘sa 1 ni, nol bo‘lsa 0 nichi qaradi
|
7.
|
TAN
|
Sonning tangensini hisoblaydi (radianda)
|
14.
|
КОРЕНЬ
|
|
Sonni kvadrat ildizini hisoblaydi
|
СУММПРОИЗ funksiyasidan foydalanib (5;10), (15;20), (25;30)sonlar juftliklari ko‘paytmalari hisoblang yig‘indi.
Berilgan -99, -23. -6, 0, 10, 56, 77, 89, 123, 345, 678, 2345 sonlarning ichidan eng katta ko‘paytmasini hisoblang.
-7,8; -9,67865; -4,6; -3,8; 7,8 sonlarning ko‘paytmasini hisoblang va ОКРУГЛ funksiyasi yordamida 2 ta raqamgacha yaxlitlang.
Nazorat savollari !
Мастер функций qanday vazifani amalga oshiradi?
Funksiyaning argumentlaring haqida ma’lumot bering.
5, 10, 15, 20, 25, 30 sonlarining natural log hisoblang va natijani 3 ta raqamgacha yaxlitlang.
Мастер функций dan foydalanib berilgan 4, 6, 10, 23 sonlarning eksponentasini hisoblang.
Мастер функций dan foydalanib, berilgan 15, 20, 45 62, 94, 112 sonlarining eng kichik umumiy bo‘linuvchisini toping.
5-MA’RUZA
Matnli funksiyalar. Matnlar bilan ishlash
Reja :
1. Matnli funksiyalarning vazifalarini tushuntirish
2. MS Excelda kataklardagi matnlar bilan ishlash uchun maxsus funksiyalar haqida tushuncha
3. Matnlar bilan ishlash
Mashq. Formulalar satridan foydalanib tayyorlang. Hisob ishlarini formulalar satridan foydalanib bajaring.
Korxonaning xizmat safari harajatlari (ming so‘m hisobida):
Mazkur masala uchun “Jami harajat” hisoblanadi:
“Jami harajat” narxi”=(2* +“y“Kunlar soni harajat” )*” “Kishilar soni
Bajarish:
ustun va satrlar kengligi yetarli bo‘lmaganligi sababli uni kerakli miqdorda o‘zgartiramiz.
kataklarni kerakli ma’lumotlar bilan to’ldiramiz;
Файл bo‘limidan Сохранить как bandini tanlaymiz va Имя файла qatoriga fayl nomini, masalan “comras .xlsx”kiritamiz.
diskdan jadvalni yuklash uchun Файл bo‘limidan Открыть bandini tanlaymiz. Файл ro‘yxatidan kerakli faylni sichqoncha tugmasi bosiladi.
G2 katakka quyidagi formulani kiritamiz:
=(2*C2+D2*E2)*F2
qolgan satrlari uchun ham xuddi shu kabi formulalarni kiritiladi:
Natijada quyidagi jadvalni hosil qilamiz:
MS Excel 2010 da kataklardagi matnlar bilan ishlash uchun maxsus funksiyalar mavjud. Bular quyidagilar:
1.
|
Funksiya
|
Vazifasi
|
2.
|
БАТТЕКСТ
|
Sonni matnga almashtiradi
|
3.
|
ДЛСТР
|
Matnli satrdagi belgilar sonini aniqlaydi
|
4.
|
ЗАМЕНИТЬ
|
Matnning belgilangan joyini Yangi matnga
|
|
|
almashtiradi;
|
5.
|
ЗНАЧЕН
|
Matn ko‘rinishdagi sonni songa o‘tkazadi;
|
6.
|
ПОВТОР
|
Matnni n marta takrorlaydi;
|
7.
|
СЦЕПИТЬ
|
Bir nechta matnni bitta matnga o‘tkazadi.
|
1-mashq. Uchta katakda o‘quvchilarni familiyasi, ismi, otasining ismi yozilgan ma’lumotlarni bitta katakka
Bajarish: Ushbu masalani yechishning ikki xil usuli mavjud: Birinchi usul:
B1 katakka o‘quvchining familiyasi, C1 katakka ismi, D1 katakka otasining ismi kiritiladi;
E1 katakka ushbu formula =СЦЕПИТЬ(B1;" ";C1;" ";D1) kiritilib, Enter tugma bosiladi;
qolgan kataklarga ushbu formula nusxa ko‘chiriladi. Natijada quyidagi oyna hosil bo‘ladi:
Mashq. Uchta katakda o‘quvchilarni familiyasi, ismi, otasining ismi
yozilgan ma’lumotlarni bitta katakka birlashtirish.
Bajarish:
Jadvalni yuqoridagi tartibda to‘ldirib olamiz;
E1 katakka ushbu formula =B1&" "&C1&" "&D1 kiritilib, Enter
tugma bosiladi. Agar o‘quvchining familiyasi Лист1 varag‘ining B1 katagida, ismi Лист2 varag‘ining B1 katagida, otasini ismi Лист3 varag‘ining B1
katagida berilgan bo‘lib, ushbu ma’lumotlarni Лист4 varag‘ida hosil qilish
uchun istalgan katakka ushbu formula =СЦЕПИТЬ(Лист1!B1;"
";Лист2!B1;" ";Лист3!B1) kiritilib, Enter tugma bosiladi.
Ayrim amaliy masalalarni yechishda hisoblashlar u yoki bu shartlarga
bog‘liq bo‘lishi mumkin. Bunday holatda mantiqiy shartli funksiyalardan
foydalanish mumkin.
Mantiqiy funksiyalar
t/r
|
Funksiya
|
Vazifasi
|
1
|
ЕСЛИ
|
Agar mantiqiy ifodaning qiymati ROST bo‘lsa, birinchi
shart, aks holda ikkinchi shart bajariladi
|
2.
|
И
|
Agar mantiqiy ifodalarning barchasini qiymati rost bo‘lsa, funksiyani qiymati ROST, aks holda funksiyaning qiymati
YOLG‘ON bo‘ladi
|
3.
|
ИЛИ
|
Agar mantiqiy ifodalarning birorta qiymati rost bo‘lsa,
funksiyani qiymati ROST, aks holda funksiyaning qiymati
YOLG‘ON bo‘ladi
|
4.
|
НЕ
|
Rost qiymatni yolg‘onga va yolg‘onni rostga aylantiradi
|
Mashq: Sinfning beshta fandan 20 ballik tizimda baholanganda ularning o‘zlashtirish ko‘rsatkichini tahlil qiluvchi jadval yaratish.
Bajarish: Ushbu topshiriqni bajarish algoritmi quyidagicha:
B ustunga sinf o‘quvchilarining familiyasi va ismi kiritiladi;
C ustunga adabiyot fanidan olgan ballari kiritiladi;
D ustunga algebra fanidan olgan ballari kiritiladi;
E ustunga fizika fanidan olgan ballari kiritiladi;
F ustunga kimyo fanidan olgan ballari kiritiladi;
G ustunga informatika fanidan olgan ballari kiritiladi;
H ustunga olgan ballarning yig‘indisi hisoblanadi;
I3 va I17 kataklarga quyidagi formula kiritiladi:
=ЕСЛИ(C17<55;"qoniqarsiz";ЕСЛИ(C17<71;"qoniqarli";ЕСЛИ(C17<
86;"yaxshi";"a’lo")))
Nazorat savollari !
Matnli funksiyalarning vazifalarini tushuntiring?
C ustunda o‘quvchilarning familiyasi, ismi, otasining ismi berilgan. D ustunda o‘quvchilarninglgantug‘. Ularni E ustunga birlashtiring.
6-MA’RUZA
Mustahkamlash uchun amaliy mashg’ulot.
8-MA’RUZA
Matematik funksiyalar
Reja:
1. Matematik funksiyalar haqida ma’lumot.
2. Matematik funksiyalar ustida amallar.
3. Funksiya argumenti hosil qilish.
MS Excel 2010 elektron jadvallarida keng qamrab olingan iqtisodiyot muhandislik masalalarini yechishda qo‘llanilishi keng bo‘lgan matematik funksiyalarni o‘rganamiz.
1-mashq. MS Excel 2010 matematik funksiyalaridan foydalangan holda y=arccosx, y=cosx, y=ex , y=cosex funksiyalarni argumentning turli qiymatlarida hisoblang.
Bajarish: B3:D3 kataklarida
qiymatlarni kiritib olamiz;
Формулы bo‘limining Математические qismida acos, cos, exp корень(ABS) funksiyalariga murojaat qilib B4:B8 kataklarida mos ifodalarni hosil qilamiz;
Nisbiy murojaat usulidan foydalanib qolgan kataklargaamalni davom ettiramiz.
Shunday qilib ixtiyoriy murakkablikdagi funksiyalarni hisoblab
olishimiz mumkin.
|
