7
Октябрь 2020 22-қисм
Тошкент
Биология ва экология соҳасидаги
инновациялар
BIOLOGIYA FANINI O‘QITISHDA INNOVATSION USULLAR VA ZAMONAVIY
TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH
Gaziyeva Muattarxon Saidmalikovna
Andijon olimpiya zahiralari kolleji biologiya fani o‘qituvchisi
Annotatsiya: Ushbu maqolada biologiya fanini o‘qitishda foydalaniladigan
innovatsion
usullar, zamonaviy texnologiyalar va ularning ahamiyati haqida tushuncha beriladi.
Kalit so‘zlar: Lokal darajadagi
pedagogik texnologiyalar, «Keys», «Insert», «Klaster»,
«Kichik guruhlarda ishlash», «Atamalar zanjiri», «Atamalar varag‘i», tezkor o‘yinlar va o‘yin
mashqlar.
Biologiyani o‘qitishda lokal darajadagi pedagogik texnologiyalardan «Keys», «Aqliy hujum»,
«Kichik guruhlarda ishlash», «Atamalar zanjiri», «Atamalar varag‘i», tezkor o‘yinlar va o‘yin
mashqlaming turli shakllaridan foydalanish tavsiya etiladi.
Biologiya kursi mazmunidagi muammoli masalalami o‘qitishda «Keys»dan foydalanish yuqori
samara beradi. «Keys» — case studies ingliz tilidan olingan bo‘lib, jarayon yoki vaziyat degan
ma’noni beradi. Biologiyani o‘qitishda dastur mazmunidagi evolutsion tushunchalar yetakchilik
qilgan,
shuningdek, munozarali «o‘simliklarning paydo bo‘lishi va rivojlanishi», «hayvonot
olamining paydo bo‘lishi va rivojlanishi» kabi mavzulami o‘qitishda foydalanish mumkin.
Ta’lim-tarbiya jarayonida keysdan foydalanish uchun o‘qituvchi: dastur
mazmunidagi muammoli
mavzulami aniqlashi, shu mavzularni o‘qitish uchun muammoli savol-topshiriqlar tuzishi; dars
davomida muammoli savol-topshiriqlaming qiyinchilik darajasiga ko‘ra
yakka tartibda yoki
o‘quvchilarning kichik guruhlarida mustaqil ishlami tashkil etilishini aniqlashi;
• o‘quvchilarning bilish faoliyatini mazkur muammolarni hal etish, o‘quv munozaralari orqali
bahsda qatnashtirish yo‘llarini
rejalashtirishi; • muammoli savol-topshiriqlar
asosida tashkil
etilgan o‘quv munozaralarida yakuniy fikrni vujudga keltirishi lozim. Dastur mazmunidagi faqat
faktik materiallarni o‘rganish nazarda tutilgan mavzularda Insertdan foydalanish tavsiya etiladi.
Insert — lokal darajadagi pedagogik texnologiya bo‘lib, o‘quvchilar tomonidan o‘quv
materialidagi asosiy g‘oya va faktik materiallarni anglashiga zamin yaratish maqsadida qo‘llaniladi.
O‘quvchilarni Insert yordamida ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirish uchun ularga o‘rganiladigan
o‘quv materiallari va maxsus jadval tarqatiladi. O‘quvchilar har bir jumlani o‘rganib chiqib, maxsus
jadvalga muayyan simvollar yordamida belgilash tavsiya etiladi. Agar jumlada berilgan ma’lumot
shu kungacha o‘zlashtirgan bilimlariga mos kelsa, «Bilaman» - V, agar ma’lumotlar tushunarli va
yangi bo‘lsa, u holda «Ma’qullayman» +, agar ma’lumotlar o‘quvchilar o‘zlashtirgan bilimlariga
mos kelmasa, u holda «o‘rganish lozim» —, o‘quvchilar o‘quv materiallarini o‘zlashtirishda
qiyinchilik his etsa, u holda «Tushunmadim» ? belgisini qo‘yadi.
Insert bilan ishlashning afzallik tomoni aval kichik guruh a’zolari o‘rtasida kichik guruhlar
bilan o‘zaro o‘quv bahsi o‘tkazilishi, bahsda o‘quvchilar tomonidan yo‘l qo‘yilgan kamchiliklarni
to‘ldirish, bilimidagi bo‘shliqlarni to‘ldirish yuzasidan o‘qituvchi
tomonidan berilgan axborot
ta’lim samaradorligiga xizmat qiladi.
Biologiyani o‘qitishda tezkor o‘yinlar va o‘yin mashqlardan ham foydalanish muhim o‘rin
tutadi.
Lokal darajadagi pedagogik texnologiyalar darsning muayyan qismida o‘quvchilarning bilish
faoliyatini faollashtirib, ta’lim samaradorligini orttirishga xizmat qiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. J.O. Tolipova, A.T. G‘ofurov. Biologiya ta’limi texnologiyalari. — Т.: O‘qituvchi, 2002.
