135
ega emas. Bozor iqtisodiyoti sharoitida muomalaga kredit pullarni chiqarish
Markaziy bank zimmasiga yuklatilgan. Markaziy bank muomalaga chiqarayotgan pul
massasini mamlakatda yaratilayotgan tovar massasiga nisbatan muvozanatligini
ta’minlashga e’tibor qaratadi. Markaziy bankning ushbu funksiyani samarali
bajarayotganligi milliy valyutaning sotib olish qobiliyatini mustahkamligi va
inflyatsiya darajasining pastligi belgilaydi.Demak, tijorat banklari kredit pullarini
muomalaga emissiya qilish huquqiga ega emas, ular muomaladagi mavjud pul hajmi
doirasida faoliyat yuritadi. Muomaladagi pul massasining hajmini o’zgarishiga
tijorat banklari bevosita ta’sir qila olmaydilar, bunga faqat Markaziy bankning huquqi
mavjuddir.
Iqtisodiy va moliyaviy maslahatlarni berish banklarning oltinchi funksiyasi
hisoblanadi
. Banklar iqtisodiyotdagi moliyaviy muassasa sifatida mulkiy shaklidan
qa’tiy nazar mamlakatdagi barcha xo’jalik yurituvchi subyektlarga o’zlarining
huquqiy imkoniyatlaridan kelib chiqib, turli darajadagi iqtisodiy va moliyaviy
maslahatlarni beradi. Albatta,ushbu maslahatlar mijoz va bank o’rtasida tuzilgan
tegishli shartnomalar yoki o’zaro kelishuvlar asosida amalga oshiriladi.
Xulosa qilib aytganda, banklarning funksiyalari ularning mohiyatni va bajaradigan
operatsiyalarining mazmunini anglashga xizmat qiladi. Banklarning funksiyalari turli
iqtisodiy adabiyotlarda turlicha talqin etilishining asosiy sababi ijtimoiy-iqtisodiy
hayotda yuz berayotgan va rivojlanib borayotgan munosabatlarning doimiy ravishda
yangi qirralarining vujudga kelayotganligi bilan izohlanadi .
