sumalak tayorlaganlar.Sumalak - Markaziy Osiyo, hamda boshqa turkiy va forsiy xalqlar tomonidan Navroʻz bayrami kunlari pishiriladigan shirin taom turi. Asosan, bugʻdoyning yosh novdalari, un, yogʻlardan tayyorlanadi. Shuningdek, baʼzi milliy anʼanalarga koʻra, tosh yoki yongʻoq ham solib pishiriladi. Suv, vodorod oksid, H2O - vodorod (11,19%) va kislorod (88,81%)dan iborat eng sodda kimyoviy birikma. S. rangsiz, hidsiz suyuqlik (qalin qatlamda zangori rangli). Mol. m. 18,0160. Yerning geologik tuzilishi tarixi va unda xayotning paydo boʻlishi, fizik va kimyoviy muhit, iqlim va obxavoning shakllanishida S. Misr - (rasmiy nomlanishi Misr Arab Respublikasi arab: جمهورية مصر العربية) Afrikaning shimoliy-sharqiy qismida joylashgan davlat. Isroil, Falastin, Sudan va Liviya davlatlari bilan chegaradosh. Misr shimolida O'rta Yer dengizi, sharqida Qizil dengiz joylashgan.
2-topshiriq.
Ahmad Farg`oniy nechanchi asrda yashab ijod etgan
Uning asl ismi nima
Nechanchi yilda quyoshtutulishini aytgan
Yevropaliklar Al-Farg`oniyni qanday atashgan
Uning asarlari nomini ayting
D)Mustahkamlash.
2-mashq.
1. Umidjon kecha teriab turib sovuq suv ichgan ekan, ... kechasi bilan yo‘talib chiqdi.
2. Ota bilan ona doim farzandlarini o‘ylaydi, ... darrov shifokor chaqirishdi.
3. Xadicha opa charchagan edi, ... u kechasi bilan uxlamay chiqdi.
4. Ko‘chatlarga suv quydik,... ular qurib qolayozdi.
5. Tuzsiz, sho‘r ovqatlar bemaza bo‘ladi,... doim sho‘r ovqat yeyish organizm uchun zararli.
6. Parkent ko‘katlarga ko‘milgan, u chiroyli ko‘rinishi, mayin, salqin havosi va tiniq suvi bilan kishiga orom ko‘rkam tog‘lar quchog‘idagi bu joyda dam bag‘ishlaydi, ... ko‘rkam tog‘lar quchog‘idagi bu joyda dam olish uylari ko‘p.
F)Baholash.
Uyga vazifa. Mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar ustida ishlash.
O‘quv-tarbiyaviy ishlar bo‘yicha direktor o‘rinbosari: _______________________________
Sana: __________________ Sinf: 9
Mavzu: Sog‘lom bo‘lay desang. 1-dars.
Darsning maqsadi: 1.O‘zbek tilida orqali, vositasida ko‘makchilarining qo‘llanishi haqida ma’lumot berish,ularni nutqda qo‘llash ko‘nikmalarini hosil qilish.
2.O‘quvchilarni jismonan va ma’nan sog‘lom qilib tarbiyalash. Sportga bo‘lgan qiziqishini o‘stirish.
3.O‘quvchilar og‘zaki va yozma nutqini,oz fikrini turli nutqiy vaziyatlarda erkin ifodalash malakasini rivojlantirish.
Dars metodlari: hamkorlik metodi,BBB usuli,aqliy hujum.
Dars turi: yangi bilim beruvchi.
Tayanch kompetensiya: Shakllantiruvchi kompetensiya; kommunikativ kompetensiyasi. Milliy va umummadaniy kompetensiya. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi.
Fanga oid kompetensiya: Nutqiy va lingvistik (tinglab tushunish, gapirish, o‘qish, yozish)
Darsning jihozlanish vositalari: ”O‘zbek tili” darsligi,tarqatma materiallar, rasmlar, “O‘zbek xalq maqollari” kitobi.
Darsning borishi: A)Tashkiliy qism.O‘quvchilar og‘zaki va yozma nutqini o‘zbek tiliga qaratish uchun turli usullardan foydalanamiz.
B)O‘tilganlarni mustahkamlash.
Uy vazifasi va grammatik mavzu so‘rab baholanadi.
S)Yangi mavzu:
Bilib olimg!
Orqali, vositasida ko‘makchilari ot, olmosh, harakat nomi, sifatdoshlardan keyin kelib, ularning boshqa so‘zga tobelanish bilan bog‘lanishini bildirgan yordamchi so‘zlardir.Harakat - borliqnint ajralmas xususiyati boʻlgan oʻzgaruvchanlikni (q. Barqarorlik va oʻzgaruvchanlik) ifodalovchi falsafiy kategoriya. H. tushunchasi imkoniyatlarning voqelikka aylanishini, roʻy berayotgan hodisalarni, olamning betoʻxtov yangilanib borishini aks ettiradi. Masalan: Buvimlar bilan telefon orqali suhbatlashdim. Biz lug‘atlar vositasida so‘zlarning ma’nosini bilib oldik.
1-mashq.
Futbol uchrashuvini telefizor orqali ko‘rdik.
Bu kitob orqali men ko‘p narsa o‘rgandim.
Biz tarjimon vositasida ko‘p ma’lumotlarga ega bo‘ldik.
Men dori vositasida tuzaldim.
O‘quvchilar uzun ko‘cha orqali muzeyga yetib bordilar.
Sovun vositasida qo‘llarimizni yuvdik.
1-topshiriq.
Giyohvandlik va chekish – zararli odatlar
Qadimdan giyohvandlik va chekishdek eng zararli odatlar odamlar orasida uchrab kelyapti. Shu zararli moddalar orqali odamlar o‘z sog‘liogidan ayrilib, ko‘pgina kasalliklarga duchor bo‘lyaptilar. Tamakining tarkibidagi nikotin moddasidan otning tanasiga ukol qilinsa, ot o‘ladi, shuning uchun nikotin chekuvchilar dastlab asab va boshqa to‘qimalar, keyinchalik turli a’zolar faoliyatiga zarar yetkazadilar.
2-mashq.
Shu zararli moddalar …. Odamlar o‘z sog‘ligidan ayrilib, ko‘pgina kasalliklarga duchor bo‘ladilar.
Bu … ayniqsa, asab, yurak, nafas, ovqat hazm qilish sistemalari ko‘proq jabr ko‘radi.
D)Mustahkamlash.
3-mashq.
Sihat tilasang, ko‘p yema, izzat tilasang, ko‘p dema.
Sog‘liqda zo‘rlik yo‘q.
Sog‘ tanda – sog‘lom aql.
Sog‘liging – boyliging.
Salomatlik – tuman boylik.
Sarimsoq, sarimsoq yeganning tani sog‘.Sarimsoq (Allium sativum) - piyozdoshlar oilasi piyozlar turkumiga mansub ikki va koʻp yillik oʻtsimon oʻsimliklar turi, sabzavot ekini. Vatani - Oʻrta Osiyo. Yovvoyi xrlda Hindiston, Oʻrta dengiz atroflarida, Qozogʻiston, Sibir, Kavkaz va Oʻrta Osiyoda uchraydi.
Boylikning boshi – sog‘lik.
Tozalik – sog‘lik gsrovi.
El sog‘ligi – yurt boyligi.
F)Baholash.
Uyga vazifa. Ko‘makchilar ishtirokida 6 ta gap tuzing.
O‘quv-tarbiyaviy ishlar bo‘yicha direktor o‘rinbosari: _______________________________
Sana: __________________ Sinf: 9
Mavzu: Sog‘lom bo‘lay desang. 2-dars.
Darsning maqsadi: 1.O‘zbek tilida orqali, vositasida ko‘makchilarining qo‘llanishi haqida ma’lumot berish,ularni nutqda qo‘llash ko‘nikmalarini hosil qilish.
2.O‘quvchilarni jismonan va ma’nan sog‘lom qilib tarbiyalash. Sportga bo‘lgan qiziqishini o‘stirish.
3.O‘quvchilar og‘zaki va yozma nutqini,oz fikrini turli nutqiy vaziyatlarda erkin ifodalash malakasini rivojlantirish.
Dars metodlari: hamkorlik metodi,BBB usuli,aqliy hujum.
Dars turi: mustahkomlovchi.
Tayanch kompetensiya: Shakllantiruvchi kompetensiya; kommunikativ kompetensiyasi. Milliy va umummadaniy kompetensiya. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi.
Fanga oid kompetensiya: Nutqiy va lingvistik (tinglab tushunish, gapirish, o‘qish, yozish)
Darsning jihozlanish vositalari: ”O‘zbek tili” darsligi,tarqatma materiallar, rasmlar, “O‘zbek xalq maqollari” kitobi.
Darsning borishi: A)Tashkiliy qism.O‘quvchilar og‘zaki va yozma nutqini o‘zbek tiliga qaratish uchun turli usullardan foydalanamiz.
B)O‘tilganlarni mustahkamlash.
Uy vazifasi va grammatik mavzu so‘rab baholanadi.
S)Yangi mavzu:
1-topshiriq.
O‘rik qadim-qadimdan xushxo‘r, to‘yimli, shu bilan birga, shifobaxsh ne’mat sifatida ma’lum va mashhur. Xalq tabobatida o‘rik mevasi kishiga darmon bag‘ishlovchi, a’zolarni mustahkomlovchi sifatida tavsiya etiladi. O‘rik mevasi, jumladan, turshak va bargak kamqon bemorlar uchun foydali. Chunki tarkibi temir moddasiga boy. Keksalar turshak damlamasini xush ko‘radilar. Darhaqiqat, uning tarkibida mavjud bo‘lgan foydali moddalar oshqozon-ichak faoliyatini yaxshilaydi.
Xalq tabobatida o‘rik mag‘zi ham davo hisoblanadi. Jumladan, yurak og‘riganda, xafaqon kasalligida o‘rik mag‘zidan choy damlab ichish tavsiya etiladi.
2-topshiriq.
Madina, sen qanday sport turi bilan shug‘illanasan
Men sportning badiiy gimnastika turi bilan shug‘illanaman.
Men suzish sporti bilan shug‘illanaman.
D)Mustahkamlash.
2-mashq.
Sog‘lom,tetik va ishchan bo‘lish uchun shaxsiy va umumiy gigiyena qoidalariga rioya qilish kerak.
Sog‘lom va toza badan terisi organizmga ayrim kasallik qo‘zg‘atuvchi bakteriyalarning tushishidan himoya qiladi.Teri - odam va hayvonlar tanasining tashqi qoplami. Organizmni tashqi taʼsirotlardan himoya qiladi, sezish, moddalar almashinuvi, organizmdan keraksiz moddalarni chiqarish, termoregulyatsiya va boshqalarda qatnashadi.
Ayniqsa, qo‘llarning toza bo‘lishiga ahamiyat berish kerak.
Ovqatdan oldin, hojatxonaga borgandan keyin, uy hayvonlariga qaragandan so‘ng qo‘llarni sovunlab yuvish lozim.
Tirnoqlarni olish va ularni also kemirmaslik kerak.
F)Baholash.
Uyga vazifa. Mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar ustida ishlash.
Ko‘makchi deganda nimani tushunasiz
Qanday ko‘makchilarni bilasiz
Matn nima haqida
Giyohvandlik qanday illatlarga olib keladi
Tamaki chekuvchi odam qanday kasalliklarga duchor bo‘ladi
O‘quv-tarbiyaviy ishlar bo‘yicha direktor o‘rinbosari: _______________________________
Sana: __________________ Sinf: 9
Mavzu: 5-nazorat ishi. Matn yaratish.
Darsning maqsadi: 1.Olingan BKM larni mustahkamlash
2.O‘quvchilarni ajdodlarga munosib bo‘lishga chaqirish.
3.O‘quvchilarning mustaqil ishlash qobiliyatini,mustaqil fikrlashini o‘stirish.Mustaqillik - davlatning ichki va tashqi ishlarda boshqa davlatlarga qaram boʻlmay faoliyat koʻrsatishi. M. tamoyillariga rioya etish davlatlararo oʻzaro munosabatlarda yetakchi, hukmron qoidadir. Har bir davlatning mustaqilligini tan olish oʻzaro tinchtotuv yashashning prinsiplaridan biridir. O‘quvchilar og‘zaki va yozma nutqini,oz fikrini turli nutqiy vaziyatlarda erkin ifodalash malakasini rivojlantirish.
Dars metodlari: individual ishlash.
Dars turi: sinov
Tayanch kompetensiya: Shakllantiruvchi kompetensiya; kommunikativ kompetensiyasi. Milliy va umummadaniy kompetensiya. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi.
Fanga oid kompetensiya: Nutqiy va lingvistik (tinglab tushunish, gapirish, o‘qish, yozish)
Darsning jihozlanish vositalarMavzuga oid rasmlar.
Darsning borishi: A)Tashkiliy qism.O‘quvchilar og‘zaki va yozma nutqini o‘zbek tiliga qaratish uchun turli usullardan foydalanamiz.
B)O‘tilganlarni mustahkamlash.
Uy vazifasi va grammatik mavzu so‘rab baholanadi.
S)Yangi mavzu:
Buyuk allomalar
Buyuk alloma Ahmad Farg‘oniy Farg‘onada tug‘ilgan. IX asrda yashab ijod etgan. Uning asl ismi Abu Abbos -Ahmad ibn Muhammad ibn Kasir al-Farg‘oniydir. Allomaning ijodiy faoliyati Bag‘dodda, Al-Xorazmiy rahbarligida boshlangan.
Fairg‘oniy Bag‘dod va Damashqdagi rasadxonalar qurilishida qatnashgan. Ptolemeyning „Yulduzlar jadvalidagi malumotlarini tekshirgan. 812-yilda quyosh tutilishini oldindan bashorat qilgan. Yerning dumaloq ekanligini aniqlagan, Misrda Nil daiyosi suvini o‘lchaydigan asbob yasagan, falakiyot ilmiga munosib hissa qo‘shgan.
F)Baholash
E)Uyga vazifa. Takrorlash
O‘quv-tarbiyaviy ishlar bo‘yicha direktor o‘rinbosari: _______________________________
Sana: __________________ Sinf: 9
Mavzu: Xatolar ustida ishlash.
Darsning maqsadi:
1.Olingan BKM larni mustahkamlash
2.O‘quvchilarni ona tabiatimizni asrashga chaqirish.
3.O‘quvchilarning mustaqil ishlash qobiliyatini,mustaqil fikrlashini o‘stirish.O‘quvchilar og‘zaki va yozma nutqini,oz fikrini turli nutqiy vaziyatlarda erkin ifodalash malakasini rivojlantirish.
Dars metodlari: individual ishlash,Aqliy hujum , Klaster,BBB metodi.
Dars turi: mustahkamlash
Tayanch kompetensiya: Shakllantiruvchi kompetensiya; kommunikativ kompetensiyasi. Milliy va umummadaniy kompetensiya. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi.
Fanga oid kompetensiya: Nutqiy va lingvistik (tinglab tushunish, gapirish, o‘qish, yozish)
Darsning jihozlanish vositalar:Mavzuga oid rasmlar,darslik , nazorat ishlari
Darsning borishi: A)Tashkiliy qism.O‘quvchilar og‘zaki va yozma nutqini o‘zbek tiliga qaratish uchun turli usullardan foydalanamiz.
B)O‘tilganlarni mustahkamlash.
Uy vazifasi va grammatik mavzu so‘rab baholanadi.
S)Yangi mavzu:
Giyohvandlik va chekish – zararli odatlar
Qadimdan giyohvandlik va chekishdek eng zararli odatlar odamlar orasida uchrab kelyapti. Shu zararli moddalar orqali odamlar o‘z sog‘liogidan ayrilib, ko‘pgina kasalliklarga duchor bo‘lyaptilar. Tamakining tarkibidagi nikotin moddasidan otning tanasiga ukol qilinsa, ot o‘ladi, shuning uchun nikotin chekuvchilar dastlab asab va boshqa to‘qimalar, keyinchalik turli a’zolar faoliyatiga zarar yetkazadilar.
2-mashq.
Sog‘lom,tetik va ishchan bo‘lish uchun shaxsiy va umumiy gigiyena qoidalariga rioya qilish kerak.
Sog‘lom va toza badan terisi organizmga ayrim kasallik qo‘zg‘atuvchi bakteriyalarning tushishidan himoya qiladi.
F)Baholash
E)Uyga vazifa. Takrorlash
O‘quv-tarbiyaviy ishlar bo‘yicha direktor o‘rinbosari: _______________________________
Sana: __________________ Sinf: 9
Mavzu: Ma’rifat fidoyilari. 1-dars.
Darsning maqsadi: 1.O‘zbek tilida kirish so‘zlar haqida ma’lumot berish,ularni nutqda qo‘llash ko‘nikmalarini hosil qilish.
2.O‘quvchilarda komil inson tushunchasini o‘stirish. Ajdodlar bilan faxrlanish tuyg‘usini shakllantirish.
3.O‘quvchilar og‘zaki va yozma nutqini,oz fikrini turli nutqiy vaziyatlarda erkin ifodalash malakasini rivojlantirish.
Dars metodlari: hamkorlik metodi,BBB usuli,aqliy hujum.
Dars turi: yangi bilim beruvchi.
Tayanch kompetensiya: Shakllantiruvchi kompetensiya; kommunikativ kompetensiyasi. Milliy va umummadaniy kompetensiya. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi.
Fanga oid kompetensiya: Nutqiy va lingvistik (tinglab tushunish, gapirish, o‘qish, yozish)
Darsning jihozlanish vositalari: ”O‘zbek tili” darsligi,tarqatma materiallar, rasmlar.
Darsning borishi: A)Tashkiliy qism.O‘quvchilar og‘zaki va yozma nutqini o‘zbek tiliga qaratish uchun turli usullardan foydalanamiz.
B)O‘tilganlarni mustahkamlash.
Uy vazifasi va grammatik mavzu so‘rab baholanadi.
S)Yangi mavzu:
“Eng buyuk jasarat – bu ma’naviy jasoratdir”.
I.A.Karimov
Bilib oling!
So‘zlovchining o‘zi bayon qilgan fikrga munosabatini bildirgan so‘zlar kirish so‘z deyiladi. Kirish so‘zlar gap bo‘laklariga bog‘lanmaydi.
Kirish so‘zlar ishonch, gumon, afsus, tasdiq, inkor, mansubligi, aloqadorligi, ahamiyatligi darajasi, qo‘shimcha axborot yoki izoh kabi ma’nolarni ifodalaydi. Kirish so‘zlar gapning boshiga, ichida yoki oxirida kelishi mumkin. U gapning boshida kelsa, kirish so‘zdan keyin , gapning ichida kelsa, kirish so‘zning har ikki tomoniga, gapning oxirida kelsa, undan oldin vergul qo‘yiladi.
Masalan: Shubhasiz, Abdulla Qodiriyning “O‘tkan kunlar” romani o‘zbek adabiyotida o‘chmas iz qoldirdi.Adabiyot (arab. - adab so‘zining ko‘pligi) - 1. Fan va amaliyotning biror sohasidagi yutuqlarni umumlashtiruvchi asarlar majmui (texnikaviy A., qishloq xo‘jaligi A.i, siyosiy A. va boshqalar). 2. San’atning bir turi (badiiy A. deb ham ataladi)
Faol kirish so‘zlar
Ma’lumki baxtimga Ehtimol balki Avvalo shekilli Qani demak Alabatta aytishlaricha Nazarimda xayriyat shubhasiz Menimcha shak- shubhasiz
Sizningcha yaxshiyamki
1-mashq.
Birinchidan, matinni diqqat bilan o‘qib chiqish kerak, ikkinchidan, uning mazmunini so‘rab bilish kerak. Demak, ota- onalar majlisi shanba kuni soat 16:00da bo‘ladi. Afsus, fotbol jamoamiz musobaqada yutqazib qo‘ydi. Shubhasiz, men dunyoda eng baxtli insonman. Ehtimol, men uni ertaga ko‘raman.
2-mashq.
….. safar hammamiz uchun foydali bo‘ldi.
Biz …. sizni kutamiz.
….. hammamiz to‘plandik.
Bu bola … yonimizdagi maktabda o‘qiydi.
…. Ishimizni oxirigacha yetkaza olmadik.
… ko‘zichoqni bo‘ri yebdi o‘rmonda
Foydalanish uchun so‘zlar: shunday qilb, menimcha, nihoyat, albatta, qisqasi, afsus.
D)Mustahkamlash. 1-topshiriq.
Abdulhamid Cho‘lpon.
Buyuk marifatparvar va serqirra faoliyat sohibi Abdulhamid sulaymon o‘gli Cho‘lpon 1898-yilda Andijonda tug‘ilgan. Uning otasi Sulaymonqu1 Mulla Muhammad Yunus o‘g‘li o‘z davrining noziktab kishilaridan bo‘lib, hajviy sherlar ham yozgan. Cho‘lpon madrasa va rus-tuzem maktabida tahsil olgan. U bir
tomondan, ananaviy sharqona bilimlardan, ikkinchi tomondan, yevropacha talim va tarbiyadan tahsil olgan.
30-yillarda „Kecha va kunduz romanini yaratgan.
MustaqiIIik yilarida Cho‘lponning 100 yilligi keng nishon-lanib, vafotidan keyin unga Alisher Navoiy nomidagi O‘zbekiston Respublikasi Davlat mukofoti berildi.
Uyga vazifa. Kirish so‘zlar ishtirokida 6 ta gap tuzing.
O‘quv-tarbiyaviy ishlar bo‘yicha direktor o‘rinbosari: _______________________________
Sana: __________________ Sinf: 9
Mavzu: Ma’rifat fidoyilari. 2-dars.
Darsning maqsadi: 1.O‘zbek tilida kirish so‘zlar haqida ma’lumot berish,ularni nutqda qo‘llash ko‘nikmalarini hosil qilish.
2.O‘quvchilarda komil inson tushunchasini o‘stirish. Ajdodlar bilan faxrlanish tuyg‘usini shakllantirish.
3.O‘quvchilar og‘zaki va yozma nutqini,oz fikrini turli nutqiy vaziyatlarda erkin ifodalash malakasini rivojlantirish.
Dars metodlari: hamkorlik metodi,BBB usuli,aqliy hujum.
Dars turi: mustahkomlovchi.
Tayanch kompetensiya: Shakllantiruvchi kompetensiya; kommunikativ kompetensiyasi. Milliy va umummadaniy kompetensiya. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi.
Fanga oid kompetensiya: Nutqiy va lingvistik (tinglab tushunish, gapirish, o‘qish, yozish)
Darsning jihozlanish vositalari: ”O‘zbek tili” darsligi,tarqatma materiallar, rasmlar.
Darsning borishi: A)Tashkiliy qism.O‘quvchilar og‘zaki va yozma nutqini o‘zbek tiliga qaratish uchun turli usullardan foydalanamiz.
B)O‘tilganlarni mustahkamlash.
Uy vazifasi va grammatik mavzu so‘rab baholanadi.
S)Yangi mavzu:
1-topshiriq.
-Lobar, sen marofat fidoilari deganda kimlarni tushinasan
- Men ma’rifat fidoilari deganda, birinchidan, insoniyat oldida katta xizmat ko‘rsadgan, ikkinchidan, tarixda chuqur iz qoldirgan insonlarni tushunaman.
- Demak, sen bunday insonlarga misol keltera olasah.
- Albatta, bular bizning hakkimiz uchun o‘z bilimlarini ayamagan marifatparvar insonlar- Abduraufitrat,Abdulla qodirit, cho‘lpon va hokazo. Sen –chi,ma’rifat fidoilari haqida nimalarni bilasan
1-mashq.
1.Shubhasiz, biz g`alaba qozonamiz. 2. Bola, avvalo, ota-onasi, mahallasi, nihayat maktabini esladi. 3. Shunday qilib, biz yangi uyga ko‘chib o‘tdik. 4. Attang, darsga kech qoldim. 5. Menimcha, dugonam yaxshi javob berdi.
2- topshiriq.
Abdulla Avloniy
Marifatparvar olim, istedodli shoir, mashhur pedagog Abdulla Avloniy Toshkentda kosib oilasida dunyoga kelgan. U eski maktabda talim oldi. Madrasani bitirib, maktabdorlik bilan shug‘ullandi. O‘qish va o‘qitish usuliga isloh kiritib, yangi tipdagi maktab tashkil etdi. Yosh pedagog o‘quvchilarga zamonaviy bilimlar berish, Sharq va G‘arb tillarini o‘rgatish kabi muhim talim-tarbiyaviy ishlarni amalga oshirdi. Abduna_Avloniy 1917-yilgacha mahalliy xalq vakilaridan yetishib chlqqan yirik jurnalist sifatida Toshkentda „Shuhrat, „Osiyo kabi gazetalarni tashkil etdi. Abdulla Ayloniy shoir sifatida yuzlab sherlar bitgan.
2- mashq.
Fitrat dastlab eski maktab va Mir Arab madrasasida talim olib, 1909-yili Istanbulga o‘qishga bordi. 2. Cho‘lpon, birinchidan, ananaviy sharqona bilimlardan, ikkinchidan, yevropacha tahsil va tarbiyadan bahramand bo‘ldi. 3. Awalo Mahmudxo‘ja Behbudiy Turkistonda jadidchilik harakatining asoschisi hisoblanadi. 4. Shubhasiz, Abdulla Avloniy, o‘z davri boshlang‘ich maktablari uchun bir nechta o‘quv qo‘llanmalar yaratgan.
3- topshiriq.
- Malika, ertaga sinfimiz bilan ziyoratga ketyapmiz, sen ham
borasanmi
- Albatta, boraman. Ayt-chi. qayerga boramiz
- Poytaxtimizning Yunusobod tumanidagi Shahidlar xiyoboniga boramiz.
4-topshiriq. Adurauf Fitrat
Abdurauf Fitrat — XX asr o‘zbek adabiyoti, fani va madaniyatining yirik vakili, qomusiy olim, o‘tkir tilshunos, betakror dramaturg va shoir, jurnalist, davlat va jamoat arbobi.Arbob (arab.- xo‘jayin, ega so‘zining ko‘pligi) - 1) ijtimoiy-siyo-siy va boshqa faoliyati bilan xalqqa tanilgan, el orasida obro‘ qozongan mashhur shaxslar - jamoat va davlat A.lari (mas, Ali-sher Navoiy); 2) fan va san’atda o‘z ijo-diy mehnatlari bilan tanilgan shaxslar - fan va san’at A.
Abdurauf Fitrat 1886-yilda Buxoroda tug‘ulgan. Aytishlaricha, uning otasi Abdurahimboy o‘z davrining ziyoli kishilaridan bo‘lgan. U savdo bilan shug‘ullanganligi bois chet ellarga ko‘p chiqar, dunyo ahvolidan boxabar, o‘qimishli va taniqli odam edi. Onasi Mustafbibi ham badiiy zavqi baland, zukko, o‘qimishli ayol bo‘lgan.
Abdurauf ilk tahsilni Buxoro maktablarida olganidan so‘ng, mashhur Mir Arab madrasasida o‘qigan. Talabalik yillarida, taxminan 18—19 yoshlarida otasi bilan Haj ziyoratiga borgan, qariyb bir yilga yaqin davom etgan bu ziyorat safarida Eron, Turkiya, Suriya va Saudiya Arabistonida bo‘lgan.Suriya (سورية) (Suriya Arab Respublikasi) poytaxti - Damashq shahri. BMT aʼzosi Turkiya (turkcha. Türkiye), Turkiya Respublikasi (turkcha. Türkiye Cumhuriyeti) - Osiyoning gʻarbiy qismi va Yevropaning jan. Turkiyaning poytaxti - Anqara shahri. Davlat tili - Turk tili. Maydoni - 783,562 km². Saudiya Arabistoni, (Saudiya Arabistoni Qirolligi) Saudiya Arabistoni Podshohligi (AlMamlaka alArabiya asSaudiya) - Osiyoning janubi-gʻarbida joylashgan davlat. BMT aʼzosi Arabiston ya.o.ning taxminan 2/3 qismini va Qizil dengiz hamda Fors qoʻltigʻidagi qator qirgʻoqboʻyi orollarni egallaydi. Avvalo, safar chog‘ida ular shu davlatlarda istiqomat qiluvchi xalqlaming turmush
tarzi va madaniyati bilan tanishganlar. Demak Fitrat fors va o‘zbek tillarini mukammal bilib olgan edi.
D)Mustahkamlash.3- mashq.
1. Menimcha, bugun bizning sinfimiz adabiyot muzeyigaboradi. 2. Men, albatta, Cho‘lpon asarlarini o‘qib cMqaman.3. Nihoyat, hammamiz bir fikrga keldik. 4. BirincMdan, menmaktab kutubxonasiga bordim, ikkincMdan, Fitratning sheriy
to‘plami menda bar. 5. Maktabni bitirsam, albatta, adabiyotshunos bo‘lib yetishishga harakat qilaman.
F)Baholash
Uyga vazifa. Mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar ustida ishlash.
O‘quv-tarbiyaviy ishlar bo‘yicha direktor o‘rinbosari: _______________________________
Sana: __________________ Sinf: 9
Mavzu: San’atning sirli olami.. 1-dars.
Darsning maqsadi: 1.O‘zbek tilida sifatning otlashishi haqida ma’lumot berish,ularni nutqda qo‘llash ko‘nikmalarini hosil qilish.
2.O‘quvchilarda komil inson tushunchasini o‘stirish. San’at orqali ma’naviy dunyosini o‘stirish.
3.O‘quvchilar og‘zaki va yozma nutqini,oz fikrini turli nutqiy vaziyatlarda erkin ifodalash malakasini rivojlantirish.
Dars metodlari: hamkorlik metodi,BBB usuli,aqliy hujum.
Dars turi: yangi bilim beruvchi.
Tayanch kompetensiya: Shakllantiruvchi kompetensiya; kommunikativ kompetensiyasi. Milliy va umummadaniy kompetensiya. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi.
Fanga oid kompetensiya: Nutqiy va lingvistik (tinglab tushunish, gapirish, o‘qish, yozish)
Darsning jihozlanish vositalari: ”O‘zbek tili” darsligi,tarqatma materiallar, rasmlar.
Darsning borishi: A)Tashkiliy qism.O‘quvchilar og‘zaki va yozma nutqini o‘zbek tiliga qaratish uchun turli usullardan foydalanamiz.
B)O‘tilganlarni mustahkamlash.
Uy vazifasi va grammatik mavzu so‘rab baholanadi.
S)Yangi mavzu: 1-topshiriq.
1. Sanat deganda nimani tushunasiz
2. Sanatning qanday turlari bor
3. Sanat asari qanday yaratiladi
4. Taniqli sanatkorlardan kimlarni bilasiz
Bilib oling
Sifatlar gapda otlashib, egalik, kelishik, ko‘plik qo‘shimchalarini oladi, otlardek gapning bosh bo‘laklari bo‘lib kelishi so‘z tushib mumkin. Bunday otlashishda sifat bog‘langan ot qoladi hamda uning barcha qo‘shimchalari va vazifalari sifatga yuklanadi. Masalan: Kattaga hurmatda bo‘l, kichikka izzatda. Yomonni tanqid qiladilar, yaxshiga taqlid.
1-mashq.
Sanat asari, sanat turlari, yoqimli qo‘shiq, chiroyli raqs, go‘zal manzara, nafis asar, tomoshabin, naqqosh, balet raqqosasi, xonanda, musavvir.
2- topshiriq.
Sanat nima Sanat — bu go‘zallik. Hamma go‘zal narsalar
ham sanat bo‘laveradimi Masalan, chiroyli atirgul, bulbulning xonishi, kamalak kabi tabiat hodisalari ham sanatmi
Sanat — bu qachonki, biror-bir asar inson qo‘li bilan yaratilsa va uni ko‘rgan kishining qalbi larzaga ketsa, ana shu asar sanat darajasiga yetgan bo‘ladi. Bu asar chiroyli rasm yoki raqs, qo‘shiqmi yoki haykal bo‘lsa ham uni ko‘rgan inson uning go‘zalligidan zavq olishi, xayolga cho‘mib qolishi, uning go‘zalligiga sehrlanib qolishi, bu asarning haqiqiy sanat asari ekanligidan dalolat beradi.
2- mashq.
1. ... yig‘ilishga tantanali ravishda kirib keldilar. 2. ... topib gapirar, ... qopib gapirar. 3. ... bir marta o‘lar. 4. ... odam qish g‘amini yozda yeydi. 5. ... hurmatda bo‘l. 6. Kecha ... biznikiga mehmonga kelishdi. 7. ... yurtimizda kelajagi porloqdir.
Foydalanish uchun so‘zlar: qariyalar, kattaga, aqlli, mard, yaxshi, yomon, g‘oliblar, yoshlaning.
3-topshiriq.
— Bu rasmni qaysi musavvir chizgan
— Bu rasmni
|
