|
O’quv – uslubiy majmua oliy ta’lim muassasalari o’qituvchilari va talabalari, umumiy fizika, nazariy fizika, astronomiya fanlarini o’qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarini qo’llash jarayonlariga qiziquvchilar uchun mo’ljallangan
Pdf ko'rish
|
| bet | 103/127 | | Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 3,61 Mb. | | #245676 |
Bog'liq Majmua Optika ZAXIDOV ITajriba qurilmasi
Spektral lampani korpusga mahkamlang, uni Rasm.8 da keltirilganidek taglikka o’rnating,
uni universal drosselga ulab yoqing. He-spektral lampa bilan tirqishni yoriting. Lampa
kollimatorning ko’rish o’qida joylashganiga ishonch hosil qiling. Prizmani prizma stoliga
joylashtiring va teleskopni shunday to’g’rilangki, tirqishdan o’tgan yorug’lik prizmaga
tushsin(agar yuqoridan qaralsa, Rasm.1 ga qarang) va
spektrni teleskopda kuzatish mumkin bo’lsin.
Tajribani o’tkazish
a) Minimal og’ish burchagini o’rnatish:
Tirqish kengligi toraytirilsa, ajrata olish qobiliyati ortadi; Shu bilan birga spektr yorug’lik
intensivligi esa mos ravishda pasayadi:
– Tirqish (e1) kengligini o’zgartiruvchi mikrometrik vint yordamida, munosib tirqish
kengligini o’rnating. Sekinlik bilan prizma stolini buring va teleskopda spektral
chiziqlarning o’zgarishini spektr «markaz» chizig’i (masalan, sariq λ= 587,6 nm) reversiv
nuqtadan ( minimal qiymat) o’tguncha kuzating. Prizma stolini minimal holatda, mos
vintlarni (f1) va (f4) mahkamlashdan foydalanib qotiring. b)
Spektrometrni He -
spektral lampa bilan kalibrlash:
Izoh: spektrometr ikkita qarama-qarshi turgan nonius
bilan jihozlangan. Qayd qilish xatoligini minimallashtirish va aylanish o’qiga nisbatan
har qanday ekssentrisitetni kompesasiyalash uchun ikkita ko’rsatishning o’rtacha
qiymatini oling.
– Teleskopni shunday yustirovka qilingki, vertikal chiziq biron-bir tashqi spektral chiziq
bilan mos kelsin (mazkur o’lchash namunasida qizil chiziq). Graduirovka qilingan
aylanani (f7) 0° va 180° nonius chizig’iga keltiring(f5) va uni qotirish vintidan (f2)
foydalanib mahkamlang.
Teleskopning to’r chizig’ini vertikal boyicha, nozik sozlash
158
(f3) dastasi yordamida, ketma-ket har bir spektral chiziq bilan to’g’rilang. Teleskopning
mos holatini graduirovka qilingan aylanada (f6) lupadan foydalanib qayd qiling va bu
qiymatlarni tajriba jurnaliga yozib oling. c) Boshqa yorug’lik manbailarining spektral
chiziqlarini, masalan Cd spektral lampaning o’lchash:
He- lampa va korpusning sovushini kuting, keyin lampani almashtirib tirqishni yoriting.
Teleskopning to’r chizig’ini, yuqorida bayon qilinganidek, nozik sozlash (f3) dastasi
yordamida, ketma-ket har bir spektral chiziq bilan to’g’rilang va qayd qiling va bu
qiymatlarni tajriba jurnaliga yozib oling.
Rasm. 8 Yustirovka qilingan tajriba qurilmasi
Rasm. 9 α burchakni aniqlash uchun sxematik diagramma. O’lchash namunasida α° shunday
tanlanganki, α° = 0.00° burchakda to’lqin uzunligi λ = 706,5 nm
159
Rasm 10 Prizmali spektrometrning kalibrlash egriligi: Nuqtalar: 1 jadvaldan olingan
o’lchangan qiymatlar Chiziq: interpolyasiya qilingan egrilik
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
O’quv – uslubiy majmua oliy ta’lim muassasalari o’qituvchilari va talabalari, umumiy fizika, nazariy fizika, astronomiya fanlarini o’qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarini qo’llash jarayonlariga qiziquvchilar uchun mo’ljallangan
|
