• Tajribani o’tkazish
  • Spektrometrni He - spektral lampa bilan kalibrlash
  • Teleskopning to’r chizig’ini vertikal boyicha, nozik sozlash
    		•

    O’quv – uslubiy majmua oliy ta’lim muassasalari o’qituvchilari va talabalari, umumiy fizika, nazariy fizika, astronomiya fanlarini o’qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarini qo’llash jarayonlariga qiziquvchilar uchun mo’ljallangan




    Download 3,61 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet103/127
    Sana20.05.2024
    Hajmi3,61 Mb.
    #245676
    1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   127
    Bog'liq
    Majmua Optika ZAXIDOV I

    Tajriba qurilmasi 
    Spektral lampani korpusga mahkamlang, uni Rasm.8 da keltirilganidek taglikka o’rnating,
    uni universal drosselga ulab yoqing. He-spektral lampa bilan tirqishni yoriting. Lampa
    kollimatorning ko’rish o’qida joylashganiga ishonch hosil qiling. Prizmani prizma stoliga
    joylashtiring va teleskopni shunday to’g’rilangki, tirqishdan o’tgan yorug’lik prizmaga
    tushsin(agar yuqoridan qaralsa, Rasm.1 ga qarang) va
    spektrni teleskopda kuzatish mumkin bo’lsin.
    Tajribani o’tkazish
    a) Minimal og’ish burchagini o’rnatish:
    Tirqish kengligi toraytirilsa, ajrata olish qobiliyati ortadi; Shu bilan birga spektr yorug’lik 
    intensivligi esa mos ravishda pasayadi:
    – Tirqish (e1) kengligini o’zgartiruvchi mikrometrik vint yordamida, munosib tirqish 
    kengligini o’rnating. Sekinlik bilan prizma stolini buring va teleskopda spektral
    chiziqlarning o’zgarishini spektr «markaz» chizig’i (masalan, sariq λ= 587,6 nm) reversiv 
    nuqtadan ( minimal qiymat) o’tguncha kuzating. Prizma stolini minimal holatda, mos
    vintlarni (f1) va (f4) mahkamlashdan foydalanib qotiring. b)
    Spektrometrni He - 
    spektral lampa bilan kalibrlash:
    Izoh: spektrometr ikkita qarama-qarshi turgan nonius
    bilan jihozlangan. Qayd qilish xatoligini minimallashtirish va aylanish o’qiga nisbatan
    har qanday ekssentrisitetni kompesasiyalash uchun ikkita ko’rsatishning o’rtacha
    qiymatini oling.
    – Teleskopni shunday yustirovka qilingki, vertikal chiziq biron-bir tashqi spektral chiziq 
    bilan mos kelsin (mazkur o’lchash namunasida qizil chiziq). Graduirovka qilingan
    aylanani (f7) 0° va 180° nonius chizig’iga keltiring(f5) va uni qotirish vintidan (f2)
    foydalanib mahkamlang.
    Teleskopning to’r chizig’ini vertikal boyicha, nozik sozlash 

    158 
    (f3) dastasi yordamida, ketma-ket har bir spektral chiziq bilan to’g’rilang. Teleskopning
    mos holatini graduirovka qilingan aylanada (f6) lupadan foydalanib qayd qiling va bu 
    qiymatlarni tajriba jurnaliga yozib oling. c) Boshqa yorug’lik manbailarining spektral 
    chiziqlarini, masalan Cd spektral lampaning o’lchash:
    He- lampa va korpusning sovushini kuting, keyin lampani almashtirib tirqishni yoriting.
    Teleskopning to’r chizig’ini, yuqorida bayon qilinganidek, nozik sozlash (f3) dastasi 
    yordamida, ketma-ket har bir spektral chiziq bilan to’g’rilang va qayd qiling va bu
    qiymatlarni tajriba jurnaliga yozib oling. 
    Rasm. 8 Yustirovka qilingan tajriba qurilmasi 
    Rasm. 9 α burchakni aniqlash uchun sxematik diagramma. O’lchash namunasida α° shunday 
    tanlanganki, α° = 0.00° burchakda to’lqin uzunligi λ = 706,5 nm 

    159 
    Rasm 10 Prizmali spektrometrning kalibrlash egriligi: Nuqtalar: 1 jadvaldan olingan 
    o’lchangan qiymatlar Chiziq: interpolyasiya qilingan egrilik

    Download 3,61 Mb.
    1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   127




    Download 3,61 Mb.
    Pdf ko'rish
    Bosh sahifa
    Aloqalar
        Bosh sahifa
    Dərs
    Mühazirə
    Qaydalar
    Referat
    Xülasə
    Yazı


    O’quv – uslubiy majmua oliy ta’lim muassasalari o’qituvchilari va talabalari, umumiy fizika, nazariy fizika, astronomiya fanlarini o’qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarini qo’llash jarayonlariga qiziquvchilar uchun mo’ljallangan

    Download 3,61 Mb.
    Pdf ko'rish