Endi monoxromatik yorug`likning noshaffof ekrandagi doiraviy  teshikdan o`tishdagi difraktsiyasini batafsil qaraylik




Download 3,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet106/127
Sana20.05.2024
Hajmi3,61 Mb.
#245676
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   127
Bog'liq
Majmua Optika ZAXIDOV I

 
Endi monoxromatik yorug`likning noshaffof ekrandagi doiraviy 
teshikdan o`tishdagi difraktsiyasini batafsil qaraylik.
 
 
 
 
 
 
Yorug`lik manbaidan 1,5-2 m masofada K ekranni joylashtiraylik. 
Ularning orasiga d o`lchamli teshigi bor noshaffof N ekranni o`rnatamiz. U holda K ekranda 
soya bilan cheklangan yorug` dog` paydo bo`ladi (1-rasm).
 
N ekrandagi doiraviy teshik o`lchamini kichraytira borsak, K ekrandagi yorug` dog`ning 
o`lchami ham kichrayadi. Bu hollarda hali yorug` dog` chekkasini geometrik usul bilan 
aniqlashimiz mumkin. Agar dumaloq teshik o`lchamini yanada kichraytirishni davom ettirsak, 

ekrandagi 
teshik 
o`lchami 
tushayotgan 
yorug`lik 
to`lqini 
uzunligi bilan solishtirarli darajada 
kichik 
bo`lganda 

ekrandagi 
manzara butunlay o`zgarib ketadi. 
Bunda K ekrandagi yorug` dog` 
o`rniga navbatlanuvchi yorug` va 
qorong`i halqalar vujudga keladi. Buning amalga oshishi uchun d << L shart bajarilishi kerak. 
2-rasm. Yorug`likning doiraviy teshikdagi 
difraksiyasi. 


162 
Masalan, 1,5-2 m masofada difraktsiyani kuzatmoqchi bo`lsak, teshik o`lchami d 
tushayotgan yorug`lik to`lqin uzunligi 

ga juda yaqin bo`lishi, (ya’ni d

) kerak. Vujudga 
kelgan difraktsion manzarada markaziy juda kichik yorug` dog`ni, uning atrofida 
navbatlanuvchi yorug` va qorong`i halqalarni kuzatamiz. Markaziy yorug` dog`dan 
uzoqlashgan sari yorug` halqalar xiralasha boradi (2-rasm). 
Bundan yorug`lik nurlarn N ekrandagi teshik chekkalarida egiladi deb ayta olamiz. 
Agar S oq yorug`lik manbai bo`lsa, difraktsion manzara kamalakka o`xshab bo`yalgan 
bo`ladi. 
Difraktsiya hodisasi yorug`likning to`lqin xossalari tufayli namoyon bo`ladi. Shuning 
uchun Gyuygens-Frenel printsipiga ko`ra tushuntirishimiz

Download 3,61 Mb.
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   127




Download 3,61 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Endi monoxromatik yorug`likning noshaffof ekrandagi doiraviy  teshikdan o`tishdagi difraktsiyasini batafsil qaraylik

Download 3,61 Mb.
Pdf ko'rish