O’quv – uslubiy majmua oliy ta’lim muassasalari o’qituvchilari va talabalari, umumiy fizika, nazariy fizika, astronomiya fanlarini o’qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarini qo’llash jarayonlariga qiziquvchilar uchun mo’ljallangan

60 
О‘zaro tik bо‘lgan yо‘nalishlarda qutblangan ikkita kogerent nurlar ustma-ust 
tushganda fazoda energiyaning qayta taqsimlanishi kuzatilmaydi. Chunki bir-biriga 
ta’sir qiluvchi nurlardagi tebranishlar bir xil yо‘nalishda bо‘lgandagina interferensiya 
hodisasi kuzatiladi. 
Kristall plastinkani ikkita qutblagich orasiga joylashtiramiz. Oddiy va 
g‘ayrioddiy nurlar amplitudalari (1) munosabat bilan aniqlanadi. 
Ikkala qutblagich о‘zaro parallel bо‘lgan vaqtda natijaviy tо‘lqin intensivligi: 
(6) 
Qutblagichlar о‘zaro tik joylashgan vaqtda: 
(7) 
(6) va (7) ifodalardan 
bо‘lsa, parallel joylashganda intensivlik maksimal bо‘lib, tik joylashganda nolga 
aylanadi. 
bо‘lganda esa aksincha bо‘lishi kelib chikadi. 
Tayanch iboralar: 
Ikkilanib 
sinishda 
qutblanish, 
Elliptik 
qutblanish, 
qutblangan 
nurlar 
interferensiyasi, kristall plastinka qutblagichlar orasiga kiritilganda intensivliklarning 
о‘zgarishi. 
Sinov savollari: 
1.
Ikkilanib sinishda nurlarning qutblanishiga sabab nima?
2.
Elliptik qutblangan nurlar qanday hosil qilinadi?
3.
Nima uchun tik qutblangan nurlarda interferensiya kuzatilmaydi?
4.
Qutblangan nurlarning interferensiyasi qachon kuzatiladi?
5.
Qutblagichlar orasidagi plastinkaning qalinligi har xil bо‘lsa, qutblagichdan 
chiqqan nurlar qanday rangda kо‘rinadi? 

61 
24- Mavzu. Issiqlik nurlanishi qonunlarining qo’llanilishi. Optik pirometrlar. 
Yorug’lik manbalari 

Download 3,61 Mb.