114
Sindirish ko’rsatkichi
n
ma’lum darajada ko’rish sohasidan tashqarida yutilish polosalariga bog’liq,
n
ning chastotaga bog'liqligi Kramer-Kroning bog’liqligi deyiladi. Bu dispersiya hodisasiga olib keladi,
n
doimiy emas, to’lqin uzunligiga bog’liq ravishda
o’zgaradi. (2-rasmga qarang)Ammo, Nyuton taxmin qilganidek dipersiya va sinish o’rtasida chiziqli
bog’liqlik yo’q. Ko’p hollarda bu to’g’ri, ammo ba’zi bir hollar borki unda katta sindirish
ko’rsatkichiga ega bo’lgan materiallar juda kichik dispersiyaga ega.
Bunday materiallar linzalar
uchun maqbul bo’lgan bo’lar edi.
Berilgan materialning ko’rish sohasidagi sindirish xossasini tavsiflash uchun material
turiga bog’liq ikkida doimiy aniqlanadi. Birinchisi, n
d
-sariq (589 nm) ko’rish sohasinin
taxminan o’rtasiga to’g’ri keluvchi nur uchun. Ikkinchisi, dispersiya bilan bog’liq
bo’lgan doimiy,
spektr kengligidagi farq
.
n
F
ko’k Balmer chiziqlari uchun 486
nm va qizil (656 nm) nur uchun
n
C
.
Mazkur tajribada 4 xil turlicha suyuqliklar bilan to’ldirilgan uchburchak shaklli g’ovak
prizmadan foydalanamiz. Prizmaning har bir burchagi 60 ° ga teng, shuning uchun
agar yorug’lik nuri prizmaning ikkala tomoniga uchunchi
tomoniga nisbatan parallel
tushsa,
n
prism
sinish burchagi α orqali quyidagi formula bilan topilishi mumkin:
(3)
