|
Oriental Renaissance: InnovativeBog'liq kitob-mutolaasi-ma-naviyat-poydevoriOriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
VOLUME 2 | ISSUE 8
ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor
SJIF 2022: 5.947
Advanced Sciences Index Factor
ASI Factor = 1.7
110
w
www.oriens.uz
August
2022
odamlarga, jamiyatga, davlatga, Vatanga, butun dunyoga munosabat shakllantirishni
nazarda tutadi [2]. Inson madaniyatining darajasi uning ijodiy faoliyatga, shu
jumladan o‘qishga qiziqishining kelib chiqishini o‘z ichiga oladi.
Kitobxonlik azaldan yosh avlod qalbini tarbiyalashning eng muhim vositasi
sifatida qaralib kelgan. XIX-asrda bolalar davriy nashrlari ajralmas qismi bo‘lgan
bolalar adabiyoti - o‘sha davrdagi yagona ommaviy aloqa vositasi - bolalarning
dunyoni faol o‘rganishga bo‘lgan intilishini, ularning yuqori aqliy jarayonlarining
xususiyatlarini hisobga olishga harakat qildi, ularning hissiy ta'siri jihatidan eng
samarali ifodali badiiy vositalardan foydalanish.
O‘zbekiston pedagogik jurnallari sahifalarida bolalar o‘qishi muammolari, uning
rivojlanayotgan shaxsni axloqiy tarbiyalashdagi roli keng muhokama qilindi. Bolalar
adabiyoti va bolalar davriy nashrlarining asosiy maqsadi yosh kitobxonlarni har
tomonlama tarbiyalash va tarbiyalash deb qaraldi.
Bolalar adabiyoti tanqidi va nazariyasi hamda bolalar o‘qishi pedagogikasining
asoschisi V. G. Belinskiy bolalar adabiyoti va bolalar o‘qishini tarbiyaning muhim
bo‘g‘ini deb hisoblab, ular oldiga asarlarga yuqori talablar qo‘yadi: bunday asarlarda
haqiqat bo‘lishi, hayotning to‘liqligini ko‘rsatishi kerak. Uning fikricha, kitob o‘qish
va kitob o‘qish bolada vatanparvarlik tuyg‘ularini, o‘z vataniga, xalqiga sadoqatli,
ehtirosli muhabbat tuyg‘ularini rivojlantirishga hissa qo‘shishi kerak, shu bilan birga
unda umuminsoniy ongni, boshqa madaniyatlarni ham anglashni rivojlantirish ham
muhim ahamiyatga ega [3].
Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov ta’kidlaganidek, “... inson o‘z Vatanining
chinakam vatanparvari bo‘lishi, jismoniy va ma'naviy jihatdan har tomonlama
rivojlangan, fikr, so‘z va harakat birligiga ega. Bunday shaxsning shakllanishida
kitobning o‘rni katta”. Haqiqatan ham foydali kitoblar insonning butun borlig‘ini
qamrab oladi: ular fikrlash uchun ozuqa beradi, bolada qiziqish uyg‘otadi, uni real
dunyo bilan tanishtiradi, axloqiy tuyg‘usini mustahkamlaydi. Kitob tili ham
o‘qituvchilar tili kabi ta’lim va tarbiya quroli ekanligini, uning yordamida o‘quvchilar
bilim va nutq madaniyatini egallashini unutmasligimiz kerak.
Ozod Sharafiddinov bolalar ongida qadriyatlarning ma’naviy ierarxiyasini
shakllantirish, uni eng oliy qadriyatlarni idrok eta oladigan insonning kundalik
turmushi, tabiati, moddiy va ma’naviy hayoti uyg‘unligidan izlash zarurligiga e’tibor
qaratdi va ularni ruh, qalb va ongni tarbiyalashga qaratilgan ruhiy ehtiyojlariga
aylantiring [4]. Pedagogika klassiklarining o‘qishning yosh avlod hayotidagi o‘rni
haqidagi fikrlari bolaning madaniy rivojlangan shaxsini shakllantirishni o‘qish va
|
| |
