m 2
2
yoki (17) ni hisobga olgan holda
mgh1
, (18)
mgl 2
4 h2
mg
h1
. (19)
Ishni bajarish tartibi va o‘lchash natijalarini hisoblashga doir uslubiy ko’rsatmalar
Sharchaning massasi m va h2 balandlik o‘lchanadi Olingan natijalar 1-jadvalning yuqori qismiga yoziladi
A nuqtaga sharchali halqa keltirilib elektromagnit yoqiladi sharcha ko‘tarilgan h1 balandlik o‘lchanadi
Qurilma stoliga oq qog‘oz qo‘yilib, ko‘chirma qog‘oz bilan qoplanadi
(K) kalit orqali elektromagnit o‘chiriladi Chizg‘ich bilan
li BCi
masofa o‘lchanadi va qog‘ozda qolgan sharchaning izi belgilanadi Qog‘ozni biroz surib, yana ko‘chirma qog‘oz qoplanadi.
Tajriba 5 marta qaytariladi Muayyan h1 balandlikdan sharchaning uchib tushish uzunligining o‘rtacha arifmetik qiymati
< l > topiladi
234 punktlar h1 ning boshqa qiymatlari uchun takrorlanadi h1 balandlik 5 marta o‘zgartiriladi
Sharchaning B nuqtadagi Wk kinetik energiyasi (17) formula bo‘yicha va Wp potensial energiyaning kamayishi (13) formula bo‘yicha hisoblanadi
Usulning aniqligini baholash uchun quyidagi nisbat hisoblanadi
W p W K . (20)
W p
O‘lchash natijalari va hisoblashlar jadvalga yoziladi
Olingan natijalar asosida grafik chiziladi "x" o‘qiga Wp "y" o‘qiga Wk qiymatlari joylashtiriladi (18) ga asosan nazariy chiziq o‘qlarga nisbatan 45 burchak ostida o‘tuvchi to‘g‘ri chiziq ko‘rinishida bo‘lishi kerak Nazariy chiziq punktir bilan tajriba grafigi uzluksiz chiziq bilan chiziladi
|
m= kg h2=m
| |
№
|
h1
|
l1
|
l2
|
l3
|
l
|
Wk
|
Wp
|
| |
1
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
2
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
3
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NAZORAT SAVOLLARI
Kinetik energiya nima va u qanday hisoblanadi? Qanday kuchning bajargan ishi kinetik energiya o‘zgarishiga teng bo‘ladi?
Potensial energiya nimani tavsiflaydi? Qanday kuchlarning bajargan ishi potensial energiyaning o‘zgarishi bilan bog‘liq?
Mexanik energiya nima? Mexanikada energiyaning saqlanish qonuni qanday ifodalanadi? Qanday sharoitlarda u bajariladi?
Qanday kuchlar dissipativ kuchlar deb ataladi? Energiyaning umumiy saqlanish qonuni qanday ifodalanadi?
Qurilma sxemasini tushuntiring Nima uchun sharcha dumalab harakatlanmay halqa bilan birga harakatlanadi?
Kinetik energiyani hisoblash formulasini keltirib chiqaring
Tushayotgan sharchaning potensial energiyasi o‘zgarishi qanday hisoblanadi?
ADABIYOTLAR
Savelyev IV "Umumiy fizika kursi", I tom. Toshkent, "O‘qituvchi" nashriyoti, 1983 .
Ismoilov M.I., Habibullayev P.K., Xaliulin M.G. Fizika kursi (Mexa- nika, elektr, elektromagnetizm). Toshkent, ”O’zdekiston”, 2000.
Ahmadjonov O. Fizika kursi (Mexanika va molekulyar fizika). Toshkent, “O’qituvchi”, 1985.
Трофимова Т. Курс физики.Москва. «Высшая школа», 1990.
Детлaф А.А., Яворский Б.М. Курс физики. Москва. «Высшая школа», 1989.
| 