2
=5(10
3
m)
2
=5
10
6
m
2
2. 250 cm
3
/s=250(10
-2
m)
3
/s=250
10
-6
m
3
/s
3. 0,002 cm
-1
=0,002(10
-2
m)
-
1=0,002
100 m
-1
=0,2 m
-1
Kattaliklar kiymatini yozish uchun birliklarni xarflar bilan yoki maxsus
belgilar (...°, ...', ...") bilan belgilash lozim.
Birliklarning harfli belgilari to`g`ri shrift bilan bosilishi kerak. Birliklar
belgilarida nuqta qisqartirish belgisi sifatida qo`yilmaydi.
Birliklarning belgilari kattaliklarning raqamli qiymatlaridan keyin shu satrda
(boshqa satrga o`tkazmasdan) joylashtirilishi lozim. Agar birlik belgisi oldidagi
sonli qiymat egri chiziqli kasr ko`rinishida bo`lsa, u qavsga olinishi kerak.
Sonning oxirgi raqami va birlikning belgisi orasida bir harfli ochiq joy
qoldirish lozim.
To`g`ri:
100 kW
80 %
20 °S
(1/60) s
-1
Notug`ri:
100kW
80%
20°S
l/60/s
-1
.
Istesno hollarida satr ustiga ko`tarilib qo`yiladigan maxsus belgi va son
o`rtasida ochiq joy qoldirilmaydi.
To`g`ri:
20°.
Noto`g`ri:
20 °.
Kattalikning sonli qiymatida o`nli kasr borligida birlikning belgisini hamma
raqamlardan keyin joylashtirish lozim.
Tug`ri:
423,06 m
5,758° yoki 5°45,48' yoki 5
0
45'28,8".
Notug`ri:
423 m 0,6
5°758 yoki 5°45',48 yoki 5°45'28",8.
Kattaliklar qiymatlari chegaraviy og`ishlari bilan ko`rsatilganda sonli
qiymatlari chegaraviy olishlari bilan qavs ichiga olinishi lozim va birlikning belgisi
qavsdan keyin qo`yilishi lozim. Yoki birliklar belgisi kattalikning sonli kiymatidan
keyin va uning chegaraviy og`ishidan keyin qo`yilishi lozim.
28
To`g`ri:
(100,0 ± 0,1) kg
50 g ± 1 g.
Noto`g`ri:
100,0 ±0,1 kg
50±1g.
Birliklar belgisini jadvalning ustun sarlavhalarida va satr nomlarida
(yonboshlarida) qo`llanilishiga yul qo`yiladi.
1-misol
Nominal sarf, m
3
/h
Ko`rsatuvlarning,
yuqori chegarasi,
t
3
Rolikning oxirgi o`ng
tomonidagi bo`linmasining
qiymati, t
3
, ko`pi bilan
40 va 60
100 000
0,002
100, 160, 250, 400, 600 va 1 000
1 000 000
0,02
2500, 4 000, 6000 va 10 000
10 000 000
0,2
2 - misol
Ko`rsatkich nomi
Tortish quvvatidagi qiymati, kW
18
25
37
Tashqi o`lchamlari, mm: uzunlik
Eni
Balandligi
Koliya, mm
Oraliq, mm
3080
1430
2 190
1090
275
3500
1 685
2745
1 340
640
4090
2395
2770
1 823
345
Birliklar belgilarini formuladagi kattaliklarning belgilariga berilgan
izoxlarda qo`llash ruxsat etiladi. Birliklar belgilarini kattaliklar o`rtasidagi yoki
ularning son qiymatlari o`rtasidagi bog`lanishni ifodalovchi harflar shaklida
keltirilgan formulalar bilan bir satrda joylashtirishga yo`l qo`yilmaydi.
To`g`ri.
v = 3,6 s/t,
bu yerda v — tezlik, km/h;
s - masofa, m;
t - vaqt, s.
Noto`g`ri:
v - 3,6 s/t km/h,
bu yerda
s - masofa, m,
t - vaqt, s.
Ko`paytmaga kiruvchi birliklarning harfli belgilarini kupaytma belgilaridek
o`rta chizig`iga qo`yilgan nuktalar bilan ajratish lozim. Bu maqsadda «x»
belgisidan foydalanish mumkin emas.
To`g`ri:
N∙m
A∙m
2
Pa∙s
Noto`g`ri:
Nm
Am
2
Pas
Ko`paytmaga
kiruvchi
birliklarning
harfli
belgilarini,
agar
bu
anglashilmovchilikka olib kelmasa ochik joy qoldirib ajratishga yo`l qo`yiladi.
Birliklar nisbatining harfli belgilarida bo`lish belgisi sifatida faqat bitta qiya
yoki gorizontal chiziq ishlatilishi lozim. Birliklar belgisining ko`paytmasi sifatida
darajaga (musbat va manfiy) ko`tarilgan birliklar belgisini qo`llanilishi mumkin.
29
Nisbatga kiruvchi birlikning birontasiga manfiy daraja ko`rinishida belgi
kiritilgan bo`lsa (masalan s
-1
, m
-1
, K
-1
, s
-1
) unda qiya yoki gorizontal chiziqni
qo`llashga yo`l qo`yilmaydi.
To`g`ri:
W∙m
-2
∙K
-1
k
m
W
2
Noto`g`ri:
W/m
2
/K
K
m
W
2
Qiya chiziq qo`llanilganda suratdagi va maxrajdagi birliklar belgilarini bir
satrda joylashtirish lozim, maxrajdagi birliklar belgilarining ko`paytmasini qavs
ichiga olish lozim.
To`g`ri:
m/s W/(m∙K).
Noto`g`ri:
s
m
W/m∙K.
Ikki va undan ortiq birliklardan tashkil topgan hosilaviy birlik ko`rsatilganda
birliklarning belgisini va nomlarini kombinasiyalash yoki bir birliklarning
belgisini, boshqalarning nomlarini keltirishga yo`l qo`yilmaydi.
To`g`ri:
80 km/h
80 kilometr soatiga .
Noto`g`ri:
80 km/soat
80 km soatiga.
Maxsus belgilar birikmalarini ...°, ...', ...", % va °/
oo
birliklarni harfli belgilari
bilan birgalikda ishlatishga yo`l qo`yiladi, masalan, ...°/s.
|
