|
O`lchash asboblarining metrologik tavsiflariBog'liq M. Maxmudov - Energiya o`lchash asboblari va boshqaruv tizimlariO`lchash asboblarining metrologik tavsiflari. Odatda o`lchash asbobi
olinadigan natijaga kirituvchi xatoligini oldindan belgilash uchun xatolikning
me`yorlangan qiymatidan foydalaniladi. Xatolikning me`yorlangan qiymati
deganda berilgan o`lchash vositasiga tegishli bo`lgan xatolikni tushunamiz.
Alohida olingan o`lchash vositasining xatoligi har xil, muntazam va tasodifiy
xatoliklarining ulushi esa turlicha bo`lishi mumkin. Ammo, yaxlit olib qaralganda
o`lchash vositasining umumiy xatoligi me`yorlangan qiymatdan ortib ketmasligi
kerak. Har bir o`lchash asbobining xatoliklarini chegarasi va ta`sir etuvchi
koeffisientlar haqidagi ma`lumotlar asbobning pasportida keltirilgan bo`ladi.
O`lchash asboblari ko`pincha yo`l qo`yilishi mumkin bo`lgan xatoligi
bo`yicha klasslarga bo`linadi. Masalan: elektromexanik turidagi ko`rsatuvchi
asboblarda standart bo`yicha quyidagi aniqliklar ishlatiladi:
a.k
0,02; 0,05; 0,1; 0,2; 0,5; 1; 1,5; 2,5; 4
Odatda, asboblarning aniqlik klasslari asbobning shkalasida beriladi va
ularning keltirilgan xatoligini bildirib, quyidagicha bog`langan bo`ladi
a.k
=
k max
k
;
a.k
=
k max
k
=
/A
x max
Agar o`lchash asbobining shkalasidagi aniqlik klassi aylana bilan
chegaralangan bo`lsa, masalan 1,5, u holda bu asbobning xatoligi shkala oxirida
1,5 % ga tengligini bildiradi.
Agar o`lchash asbobining aniqlik klassi chiziqchasiz bo`lsa, u holda aniqlik
klassi raqami keltirilgan xatolikning qiymatini bildiradi. Lekin bir narsani
unutmaslik lozim, agar asbob, masalan ampermetr keltirilgan xatolik bo`yicha 0,5
klass aniqligiga ega bo`lsa, uning barcha o`lchash diapazoni oralig`idagi xatoliklari
±0,5% dan ortmaydi deyishlik xato bo`ladi. Chunki, bu turdagi asboblarda
shkalaning boshlanishiga yaqinlashgan sari o`lchash xatoligi ortib boraveradi. Shu
sababdan bunday asboblarda shkalaning boshlang`ich bo`laklarida o`lchash tavsiya
etilmaydi.
Agar asbobning shkalasida aniqlik klassi yonbosh kasr chizig`i bilan
berilgan bo`lsa, masalan, 0,02/0,01 u holda asbobning shkalasining oxiridagi
xatoligi ±0,02 % shkalaning boshida esa ±0,01 % ekanligini bildiradi.
|
| |
