O‘zbekiston oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro muxandislik-texnologiya instituti m. I. Maxmudov, I. X. Sidikov

132 
rezistorlardagi kuchlanish tushuvi (kuchlanish bo‘luvchisi sxemalarida) yoki 
o‘lchash ko‘prigining diagonalidagi kuchlanishni o‘lchash uchun qo‘llaniladi. 
6.2 – rasm. Operasion kuchaytirgichda yig‘ilgan ayirish sxemasi (subtractor) 
Integrator 
6.3 – rasmda integrallash funksiyasini qayta tiklash imkoniga ega integrator 
sxemasining asosiy ko‘rinishi keltirilgan. 
)
(
init
in
I
out
U
t
U
K
U



−
=
C
R
K
I

=
1
( integrallash faktori) 
φ = 180º 
U
out
 – chiqish kuchlanishi 
U
in
 – kirish kuchlanishi 
t – kirish kuchlanishi berilgan vaqt 
K
I
 – integrallash faktori 
U
init
– sig‘imdagi zaryad bilan 
belgilangan boshlag‘ich 
chiqish kuchlanishi 
6.3 – rasm. Operasion kuchaytirgichda yig‘ilgan integrator 
Integrator sxemasida kirish kuchlanish U
in
qiymati bilan chiqish kuchlanish 
U
out
qiymatining o‘sish yoki so‘nishi orasida teskari bog‘liqlik mavjud, ya’ni RC 
zanjirning vaqt doimiysi qancha kattalashsa ,chiqish kuchlanishi shuncha sekin 
o‘zgaradi 
. 
Integrator 
chiqish 
kuchlanishining 
o‘zgarishi 
operasion 
kuchaytirgichning manba’ kuchlanishlari qiymatlari bilan chegaralanadi
U
out
= ± U
s
. Integratorning kirish kuchlanishi o‘zgarmagan holda ham chiqish 
kuchlanishi ishlash diapazonida o‘zgartirilishi mumkin. Bu hol sxemada 
integrallash jarayonining boshlang‘ich nuqtasini o‘rnatish uchun ishlatiladi. Kirish 
kuchlanishi U
in 
= 0 V bo‘lganda chiqish kuchlanishi U
out 
= 0 Vga o‘rnatiladi. 
Shunda boshlang‘ich kuchlanish U
init 
= 0 Vga teng bo‘ladi . Integratorning 
chiqishini nolga o‘rnatish kondensatorni R
1
rezistoriga ulab, razryadlash yo‘li bilan 
amalga oshiriladi. 
Differensiator 

133 
Integrator sxemasidagi (6.3 – rasm ) kondensator bilan rezistorning 
o‘rinlarini almashtirib qo‘yilsa differensiator hosil bo‘ladi (6.4 – rasm). 
Differensiatorning asosiy sxemasi ossilyatsiya rejimiga o‘tib qolish tendensiyasi 
bo‘lgani uchun amaliy sxemalarda ossillyatsiyani yo‘qotish choralari ko‘rilishi 
shart. 
t
U
K
U
in
D
out



=
−
U
out 
–chiqish kuchlanishi 
ΔU
in 
 - kirish kuchlanishinig 
o‘zgarishi 
Δt – vaqt birligi 
K
D
 – differensiallash faktori 
K
D
 = R x C 

Download 5,14 Mb.