|
O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va I bo‘lim. Falsafa fanining predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli. Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari: Sharq falsafasi. Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari: G‘arb falsafasi
|
| bet | 134/139 | | Sana | 22.02.2024 | | Hajmi | 0,82 Mb. | | #160902 |
Bog'liq 1.«Falsafa» tushunchasining kelib chiqishi-fayllar.orgRealizm - Realistlar Anselm Kenterberiyskiy, Foma Akvinskiy umumiy ob’ektlar, tushunchalar yo alohida insonda, aqldan tashqarida, bu narsalarga qadar yoki individual narsalarning o’zlarida, ularning ruhiy asoslarini tashkil etgan holda mavjud, deb hisoblaydilar. Cherkov realizm nuqtai nazaridan, turli aqidalarni, masalan Odam Atoning gunohkor bo’lganligi haqidagi afsonani falsafiy asoslash uchun foydalandi.
Apologetika - yunoncha apologetikos - himoya kilish ma’nosini anglatadi. Ilohiyotda tafakkur dalillari yordamida diniy ta’limotni himoya kilish va oqlash bilan bog’liq bo’lgan soha. Dinning mohiyatini aqidalar tizimi xususiyatlari, axloqiy printsiplari, ijtimoiy hayotdagi roli va ahamiyatini tahlil qilish asosida uni falsafiy materialistik va genetik tanqiddan himoya qilishni o’z oldiga asosiy vazifa qilib qo’yadi.
Patristika - lotincha patris - demakdir. 2-8 asrlarda xristian ruhoniylarining ilohiy, falsafiy, siyosiy-sosiologik qarashlari majmuini ifoda etuvchi tushuncha. Antik davrning inqirozi yillarida gnostisizmga qarshi kurash jarayonida vujudga kelgan.
Sxolastika - diniy falsafaning asosiy yo’nalishlaridan biri. Mazkur ta’limot ilohiyotga asoslanib, diniy akidalarga falsafiy yondashgan. Sxolastika aslida, urta asrlarda garbiy Yevropada rivojlangan. Birok keyinchalik, mazkur termin Shark falsafasiga nisbatan ham ishlatila boshlandi. Sxolastika antik falsafadan, xususan, Prokl ta’limotidan ko’p bahramand bo’lgan. 13-14 asrlarda Sxolastikada ikkiyoqlama haqiqat nazariyasi aql va iymon uyg’unligi vujudga keldi. Renessans davrida sxolastik an’analarning ayrim jihatlari yanada rivojlandi. Sxolastikada bilimning ikki tomoni - inson ongi orqali hosil bo’ladigan bilim hamda mushohada orqali paydo bo’ladigan bilimni e’tirof qilib, ularni dialektik alokadorligini xisobga olmaydi.
Rasionalizm - lotincha rationalis, ratio - aql degan ma’noni anglatib, aqlga odamlarning bilish va xulqining asosi, deb qaraydigan falsafiy yo’nalish. Rasionalizm atamasi 19 asrning o’rtalarida falsafaga kirib keldi. O’rta asr sxolastikasi va diniy dogmatizmga zid ravishda butun olamning sababiy bog’langanligi g’oyasini ilgari surdi.
Strukturalizm (asosiy vakillari Levi — Stross va Fuko) bilishda strukturaviy usulning ahamiyatini mutlaqlashtiradi. Bu oqim tarafdorlari narsa va hodisaning strukturasini bilish uning ob’ektiv mohiyatini bilish demakdir, deb hisoblaydilar.
Pragmatizm - yunoncha progmatos so’zidan olingan bo’lib «ish, xatti-harakat» degan ma’noni anglatadi.
Asoschisi - Charlz Sanders Pirs, undan so’ng U.Jeyms, J.D’yui, F.Shiller tomonidan rivojlantirilgan.
Tushuncha va e’tiqodning ma’nosini aniqlashga yordam beradi, g’oya va tushunchalar faqat tadqiqotchi tomonidan tekshiruvdan o’tgandan keyingina muayyan ahamiyatga ega bo’ladi.
Ekzistensializm - lotincha «ekzistensiya» yoki inglizcha «ekzistense» so’zidan olingan bo’lib «mavjudlik», «mavjud bo’lmoq», degan ma’noni anglatadi. Dastlab vatani Rossiya bo’lgan, (Berdyayev, Shestov) keyinchalik Germaniyada keng rivojlandi. (Xaydegger, Yaspers, Buber) Asl ma’noda XX asr ma’naviy hayotining ehtiyojlariga javob sifatida yuzaga keldi va rivojlandi. O’ta ziddiyatli va murakkab xususiyati: kishi, o’zining mavjudligini chuqur ma’naviy ziddiyat, ruhiy tushkunlik holatidagina anglay oladi.
Mohiyati: Inson haqidagi falsafadir. Tarixiy cheklangan falsafiy yo’nalishdir.
Germenevtika — qadimgi yunon afsonalaridagi xudolarning xohish va irodasini insoniyatga tushuntirib berish uchun yerga yuborilgan elchisi — Germes nomi bilan ataladi. Demak, germenevtika — tushunish, tushuntirish, tahlil etish g’oyalariga asosiy diqqatini qaratadi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va I bo‘lim. Falsafa fanining predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli. Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari: Sharq falsafasi. Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari: G‘arb falsafasi
|
