|
Sirtlarning hosil bo‘lishi va ularning chizmada berilishi haqida
|
| bet | 3/13 | | Sana | 21.04.2023 | | Hajmi | 499.46 Kb. | | #53071 |
Bog'liq Adilova Sayyora Йиллик иш режа намуна, 8 MARUZA, 1 маъруза бакалавр халқ табобати мажмуа , online-test, Elektrolitik diss, Eruvchanlik,dioganal, ycUaDA2OZWoeqoLRBn65727YpdqyWt07VxYQ6WEP, 111, O`zbekistonning eng yangi tarixi fanidan test savollari, 6 sinf yakuniy 30talik, 3-dars-Диодлар, diyor dis, Mumtоz adabiyotga kirish kursining maqsad va vazifalari, Ashurov tezis, O’rnatilgan tizimlarning dasturiy ta’minotini ishlab chiqish fan umumiy tushunchalar.
Biror chiziqning fazodagi uzluksiz harakati natijasida sirtlar hosil bo‘ladi. Sirtlarning hosil qilishning turli usullari ma’lum.
Fazoda m egri chiziq va uni A nuqtada kesib o‘tuvchi n egri chiziq berilgan (12.1-rasm). Agar n egri chiziqni m egri chiziq buylab uzluksiz harakatlantirilsa, uning qator vaziyatlarining to‘plamidan iborat biror sirtni hosil bo‘ladi. Bunda sirtdagi m egri chiziq sirtning yo‘naltiruvchisi, n egri chiziq uning yasovchisi deb ataladi. Aksincha, n egri chiziqni yo‘naltiruvchi, m egri chiziqni yasovchi sifatida qabul qilish ham mumkin. Bunda m egri chiziq n egri chiziq bo‘yicha harakatlangan bo‘ladi.
rasm. rasm. rasm.
Yasovchilarning turiga qarab egri chiziqli yasovchi hosil qilgan sirt egri chiziqli sirt (12.1-rasm), to‘g‘ri chiziqli yasovchi hosil qilgan sirt chiziqli sirt (12.2-rasm) deb ataladi.
Ixtiyoriy sirtni uzluksiz harakatlantirish natijasida ham sirt hosil qilish mumkin. Bunda hosil bo‘lgan sirt harakatlanuvchi 1 yasovchi sirtning har bir vaziyatida u bilan eng kamida bitta umumiy n chiziqqa ega bo‘ladi. Masalan, o‘zgarmas R radiusli sfera markazini (12.3-rasm) a to‘g‘ri chiziq bo‘ylab uzluksiz harakatlantirilsa, doiraviy silindr sirti hosil bo‘ladi.
Sirt yasovchisi harakat davomida o‘z shaklini uzluksiz o‘zgartirib borishi yoki o‘zgartirmasligi mumkin.
Sirtlar hosil bo‘lish jarayoniga qarab qonuniy va qonunsiz sirtlarga bo‘linadi. Sirtning hosil bo‘lishi biror matematik qonunga asoslangan bo‘lsa, bunday sirt qonuniy sirt deyiladi. Doiraviy silindr, konus, sfera ikkinchi tartibli va hokazo sirtlar bunga misol bo‘la oladi.
Sirtning hosil bo‘lishi xech qanday qonunga asoslanmagan bo‘lsa, bunday sirt qonunsiz sirt deb ataladi. Bunga topografik (12.4-rasm) va empirik (tajriba asosida olingan) sirtlar (12.5-rasm) kiradi.
Qonuniy sirtlar o‘z navbatda algebraik va transsendent sirtlarga bo‘linadi.
Algebraik tenglamalar bilan ifodalangan sirt algebraik, transsendent tenglamalar bilan ifodalangan sirt transsendent sirt deyiladi. Sirtlarning tartibi va klassi mavjud.
Chizma geometriyada sirtning tartibi uni tekislik bilan kesganda hosil bo‘lgan kesimning tartibi bilan aniqlanadi. Biror to‘g‘ri chiziq orqali o‘tib, sirtga uringan tekisliklar soni sirtning klassini aniqlaydi.
|
| |
