206
Vtulka patronda berkitilganda unda elastik deformatsiyalanish sodir boʻlib,
kulachoklar ushlab turgan joylarda A zagatovkaning radiusi kichiklashadi, V
nuqtalarda esa bu oʻlcham oshadi (3.2. rasm).
3.2.-rasm. Vtulkani oʻrnatishdan kelib chiqadigan xatolik sxemasi: a-vtulka uch
kulachokli patronga oʻrnatilganidagi
elastik deformatsiyalanishi; b-ishlov berilgan
tuynuk shakli; v-tuynukning detal dastgohdan yechib olinganidan keyingi shakli; A-
kuchning taʼsir sxemasi; V-deformatsiyalanish sxemasi.
Vtulkasimon detallarning yuzasida oʻrnatishdan hosil boʻladigan xatolik
patrondagi kulachoklar soniga ham bogʻliqdir. Kulachoklar soni qancha koʻp boʻlsa
ularning siqilishidan hosil boʻladigan deformagʻiya shuncha kam boʻladi.
Ikkita
kulachokda shartli ravishda 100% deb olsak, uchta boʻlganda 21%, toʻrta
kulachokda 8%, oltita kulachokda 2% deformagʻiyalanish sodir boʻladi.
Shuning bilan bir qatorda maʼlum sharoitlarda ishlov berish xatoligi
zagotovkaning ogʻirligidan, markazdan qochma kuch taʼsirida, ichki kuchlanishlar
natijasida va boshqa koʻp sabablar natijasida kelib chiqishi ham mumkin.
