Texnologik ishlov beruvchi tizimga (TIBT) taʼsir etuvchi kuch ostida

208 
Texnologik ishlov beruvchi tizimning deformatsiyasi natijasida toʻgʻri 
geometrik shakldan ogʻishi hollari. 
Yuqoridagilardan koʻrinib turibdiki TIBT ning bikrligi detallarni tayyorlash 
aniqligiga katta taʼsir koʻrsatadi. TIBT ning bikrligi deganda elastik ishlov berish 
tizimining kuch taʼsirida deformatsiyasiga qarshilik koʻrsatish qobiliyati
tushuniladi. 
bu yerda: JT- tizimning bikrligi; Ru- kesish kuchining radial tashkil etuvchisi; 
u- kesuvchi qirraning siljishi (deformatsiyasi).
Bikrlikka teskari tushuncha moslanuvchanlik deb yuritiladi yoki: 
Ishlov berish xatoliklarining yigʻindisi.
Yuqorida koʻrib oʻtilgan xatoliklar shuni koʻrsatadiki, ulardan biri 
ikkinchisini qoplashi mumkin, chunki biri aniqlikni oshirsa, ikkinchisi kamaytiradi 
yoki biri kuchliroq taʼsir koʻrsatsa, ikkinchisi sezilarsiz taʼsir etadi. Bundan tashqari, 
bu xatoliklarni vektorlari oʻzaro qandaydir burchak ostida boʻlishi mumkin. Shuning 
uchun bu xatoliklarning yigʻindisini aniq oʻlchashlar yordamida aniqlash mumkin. 
Qator mulliflar tomonidan taklif etilgan tenglamalar turli koʻrinishga ega boʻlib, 
yuqoridagilar sababli keng tarqalmagan. Biz bu xatoliklarni harflar bilan belgilab, 
ularning algebraik yigʻindisi bilan cheklanamiz: 

209 
bu yerda: α
D
- dastgoh xatoligi; β
k
- kesuvchi asbob xatoligi; γ
ix
- texnologik 
sozlash xatoligi; ε
oʻr
- oʻrnatish xatoligi; i
DL
- dastgoh detallari va ishlov berilayotgan 
detallar deformatsiyasi natijasida hosil boʻlgan xatolik; r
DK
- mahkamlash kuchi 
taʼsiridagi xatolik; λ
ID
- issiqlik deformatsiyasi tufayli hosil boʻlgan xatolik; ω
0
- 
oʻlchash xatoligi; ψ
b
- ish bajaruvchining xatoligi; x
qol
- qoldiq oʻqlanishlar taʼsiridagi 
xatolik. 

Download 8,15 Mb.