Oʻzbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

Download 8,15 Mb. Pdf ko'rish
bet	42/188
Sana	30.11.2023
Hajmi	8,15 Mb.
	#108303

1 ... 38 39 40 41 42 43 44 45 ... 188

Bog'liq
Mash texdan maruzalar TURSUNOV2

Prokatlangan poʻlat mahsulotlar

ahamiyatga ega. Bu ularning qora metallarda uchramaydigan oʻziga xos muhim
qator fizik-ximiyaviy xossalari bilan tushuntiriladi.
Samolyotsozlikda, radiotexnikada, elektronikada va sanoatning boshqa
sohalarida mis, alyuminiy, magniy, nikel, titan, volfram, shuningdek berilliy,
germaniy, kremniy va boshqa rangli metallardan juda keng foydalaniladi.
Mamlakatimiz mustaqillika erishgan yillar ichida sintetik materiallar-
plastmassalar ishlab chiqarish tez rivojlandi. Bunday materiallar uzellarining xizmat
muddatini oshirish, konstruksiya massasini kamaytirish, kamyob rangli metallar va
qotishmalarni tejab ishlatish, ishlov berish tannarxini hamda mehnat sarfini
kamaytirish imkonini beradi.
Materiallarni oqilona va maqsadga muvofiq tanlash va ularga ishlov
berishning
texnologik
jarayonlarini
takomillashtirish
konstruksiyalarning
ishonchliligini taʼminlaydi, tannarxini kamaytiradi va mehnat unumdorligini
oshiradi.
Asosiy vazifasi texnik materiallarning tarkibi, strukturasi va xossalari orasidai
bogʻlanishni belgilab beradigan amaliy fan materialshunoslik deb ataladi.
6.1. POʻLATLAR.
Tarkibida 0 dan 2,14% gacha uglerod saqlaydigan temir-uglerod qotishmalari
poʻlatlar deb ataladi. Poʻlat, bu mashina va asbobsozlikda, qurilishda, shuningdek
turli asboblar tayyorlashda ishlatiladigan asosiy materialdir. Poʻlatlar nisbatan arzon
boʻlib, koʻp miqdorda ishlab chiqariladi. Poʻlat muhim mexanik, fizik-kimyoviy va
texnologik xossalar kompleksiga ega. Poʻlatlar kimyoviy tarkibi, vazifasi, sifati,
oksidsizlantirish darajasi va strukturasiga koʻra klassifikatsiyalanadi. Metallurgiya
sanoati ishlab chiqarayotgan navli prokatlar shakllari quyidagi rasmda keltirilgan:

51
Prokatlangan poʻlat mahsulotlar:
1-davriy dumaloqlangan poʻlat (armatura); 2-quvurlar; 3-toʻrtburchak profilli ichi
boʻsh prokat; 4-burchaklik (teng tomonli emas); 5-poʻlat polosa; 6-varaqli poʻlat
(listovoy); 7-oltiburchakli profil (shestigrannik); 8-yaxlit toʻrtburchak profil
(kvadrat); 9-shveller; 10-doira (kruglyak).
Bulardan tashqari metallurgiya sanoatida qoʻshtavrli toʻsinlar (
-simon
balkalar), relslar, tavrli (T-simon), Z-simon, teng tomonli burchaklik, uchburchak va
boshqa shakldor prokatlar ishlab chiqariladi (pastdagi rasmga qarang):

Download 8,15 Mb.

1 ... 38 39 40 41 42 43 44 45 ... 188

Download 8,15 Mb.

Pdf ko'rish