115
taʼminlanishi lozim. Baʼzi detallarning haddan tashqari bikr boʻlishi esa ularning
chidamliligiga salbiy taʼsir koʻrsatadi. Masalan, poʻlatdan tayyorlangan tishli
gʻildirak tishlarining ortiq darajada bikr boʻlishi ishlash vaqtida dinamik kuchlarning
paydo boʻlishiga va shovqinning kuchayishiga olib keladi. Demak, zarur boʻlgan
hollarda detallarning maʼlum darajada moslashuvchan boʻlishi talab etiladi. Ish
jarayonida detallarning bikrligini taʼminlash uchun chiziqli va burchak siljishlarning
qiymatlari joiz qiymatdan oshmasligi kerak, yaʼni quyidagi shart
φ
max
< [f]
bajarilishi kerak.
Yeyilishga chidamlilik - yeyilishga qarshilik koʻrsatish qobiliyati. Yeyilish -
detallarning oʻzaro ishqalanish tufayli sodir boʻladigan jarayon boʻlib, buning
natijasida detallar oʻz oʻlchamlarini asta-sekin oʻzgartiradi.
Detalning tez yoki yaxshi yeyilishi uning ishlash sharoitiga, moylanish
darajasiga kontakt kuchlanishning qiymatiga va boshqa omillarga bogʻliq. Shu
sababli yeyilishga chidamlilikni taʼminlovchi aniq bir xisoblash usulini tavsiya etish
qiyin. Eng koʻp qoʻllaniladigan usul, bu solishtirma bosim va shartli koeffitsent Rv
ni aniqlab, ularni ruxsat etilgan qiymatlar bilan solishtirishdir.
P ≤ [P] va PV ≤ [PV], bu yerda V - ishqalanish tezligi.
