114
yuklanishga
bardosh berib, ish jarayonida sinmay va benuqson ishlay olish
xususiyati.
Funksionallik – detalni moʻljallangan vazifasiga mosligi. Funksionallikning
mezonlari: aniqlik, material sarfi, oʻlchamlari.
Ishonchlilik – detalni yoki buyumni maʼlum vaqt ichida ishga yaroqliligini
saqlab
qolish qobiliyati, yoki belgilangan vaqt ichida tayinlangan funksiyasini
bajarish qobiliyatini saqlab qolishi. Ishonchlilik mustahkamlik
ishonchliligi va
tribotexnik (yeyilishga qarshi) ishonchlilikka boʻlinadi.
Ishonchlilikning asosiy mezonlari: mustahkamlik, bikrlik, yeyilishga
chidamlilik, korroziyaga chidamlilik, issiqqa chidamlilik, titrashga chidamlilik.
Statik mustahkamlik va toliqishga qarshilik koʻrsatish xususiyatlarini yoʻqolishi
detallarning sinishiga olib keladi.
Statik mustahkamlik sharti:
σ ˂ σ
v
,
bu yerda:
σ
- detaldagi kuchlanishlar;
σ
v
-detal
materialining mustahkamlik
chegarasi.
Ish jarayonida detalga taʼsir qilayotgan yuklamaning qiymati va yoʻnalishi oʻzgarib
tursa, vaqt oʻtishi bilan toliqishga qarshilik koʻrsatish xususiyati yoʻqolib, detal
sinishga yetib keladi. Kuchlanish sikllari soni biror qiymatga yetganidan soʻng,
detalning ayrim joylarida toʻplangan kuchlanish taʼsirida mayda yoriqchalar paydo
boʻladi. Detallarning kuchlanishlar toʻplanishlari uning sirtlarining oʻzgarishiga olib
keladigan omillardir, masalan, val va oʻqdagi ariqchalar va galtellar, shponka uchun
moʻljallangan ariqchalar.
Undan tashqari, mikroyoriqlar detallarning kontakt
yuklamalar taʼsir etayotgan silliq sirtlarida sodir boʻlishi mumkin (Shesternya
tishlarining
sirtlari, dumalash podshipniklari halqalarining ishchi sirtlarida). Bu
hollarda kuchlanishlar toʻplanishlari materialning nuqsoni hisoblanadi va ular
kavaklar yoki sirtlarga mexanik ishlov berish natijasida hosil boʻladigan
chiziqchalardir.
