|
Oʻzbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligiBog'liq Mash texdan maruzalar TURSUNOV2Bu sahifa navigatsiya:
- Misol
Normal harorat.
Haroratga bogʻliq ravishda tayyorlangan detalning oʻlchamlari har xil
boʻlishi mumkin. Shuning uchun butun jahonda meʼyoriy hujjatlarda berilgan
oʻlchamlarning qiymatlari detallarning harorati +20
0
S (xona harorati) boʻlgan holat
uchun toʻgʻpi hisoblanadi. Harorat rejimi aniq oʻlchamlarda, katta gabaritli
detallarni oʻlchashda, oʻlchanuvchi detallar va oʻlchash vositalarining chizigʻiy
kengayish koeffitsiyentlari turli boʻlganida saqlanishi shart. Oʻlchash vaqtida
oʻlchanuvchi obyekt va oʻlchash vositasi bir xil haroratga ega boʻlishi va mahalliy
qizishdan saqlanishi kerak. Oʻlchash xatosi ∆l (mm), haroratdagi va kengayish
koeffitsiyentlaridagi farq hisobiga quyidagicha aniqlanadi:
Bu yerda: l-oʻlchanuvchi parametr, mm; α
1
, va α
2
- detal va oʻlchov
asboblarining chizigʻiy kengayish koeffitsiyentlari.
∆t
1
= t
1
-20
o
C – detal harorati t
1
bilan normal harorat orasidagi farq;
∆t
2
= t
2
-20
o
C – o’lchov asbobining t
2
harorati bilan normal harorat orasidagi farq.
Bu formula bilan oʻlchash xatoligi taxminiy hisoblanadi, chunki u detal va
oʻlchov asboblarining shaklini hisobga olmaydi.
Misol: Diametri D =100
-0,023
mm boʻlgan pulat valga ishlov berish
jarayonida harorat +60° ga qizisa, uning oʻlchamini qancha kattalashishini
aniqlang.
Bu miqdor 0,046 mm valning berilgan qo’yimidan 2-marta koʻp.
Shuni aytish kerakki oʻlcham xatoligi mahalliy qizishdan ham hosil boʻlishi
mumkin. Masalan, texnikalarni taʼmirlash sexida D =175 mm. li vallarni nazorat
qiladigan oʻlchov skobani ishchi 15 minut qoʻlida ushlab tursa, uning oʻlchami 8
mkm.ga oʻzgaradi. D =280 mm val kalibrini 15 minut ushlab turilsa, oʻlchamni 11
mkm. ga oʻzgartiradi. Shuning uchun oʻlchov skobalarda texnologik termo
izolyatsiyali ustqoʻyma yoki termohimoyalovchi qoʻlqoplardan foydalanish zarur.
|
| |
