|
O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi samarqand davlat chet tillar instituti
|
| bet | 8/9 | | Sana | 28.05.2023 | | Hajmi | 94.38 Kb. | | #66079 |
Bog'liq badiy asarlarda quwma otning iwlatiliw hususyatlari. 254-Article Text-881-1-10-20210825, Наманган давлат университет3, 3-mustaqil ish YK, 1-mavzu. Axborot – kommunikatsion texnologiyalarining tushunchas, Презентация (1), Текисликда тўғри чизиқ ва унинг тенгламалари, resume Bekzod, 4P va 15P 2 topshiriq1, Operatsion tizimlar xavfsizligi” mavzusida Mustaqil ishi, Xonimqulov Bobosher kurs ishi, Azimov Aziz, 6.2. Pul tizimining elementlari, 1-kurs ilovalar(1), L-Exam-Essentials-T6Ikkinchi bob bo‘yicha xulosa.
Fransuz tilida defis bilan yoziladigan so`zlar, asosan, qo`shma so`zlar hisoblanadi. Ularning tuzilishida juda ko`p o`ziga xosliklar, ya’ni struktur xususiyatlar mavjud. Masalan, predlog bilan ravish bitta ot turkumidagi so`zni, yoki fe`l bilan fe`l ham ot so’z turkumini yasashi mumkin. Aynan shunday so’zlar yuzasidan ilmiy va amaliy izlanish olib borilganda, ularning o’ziga xos struktur qirralari ma’lum bo’ldi. Jumladan, ularni tashkil qilgan komponentlarning morfologik tavsifi va ular birgalikda paydo qilgan leksik hosilaning grammatik xususiyatlari xilma-xil ekanligi ko’zga tashlanadi.
Fransuz tilida bunday qo’shma so’zlar juda ko’pchilikni tashkil etadi. Ularning aksariyat qismini ot so’z turkumiga xos so’zlar tashkil etadi. Bundan tashqari, sifat va ravish so’z turkumiga xos so’zlar ham ular orasidan keng o’rin olgan. Biroq, fe’l so’z turkumiga xos so’zlar juda sanoqlidir. Quyida ularning aynan Le petit Robert lug’atining “A” va “B” harflari asosida olib borilgan kuzatish natijalariga ko’ra shunday misollar keltirish mumkin
Xulosa
O'tkazilgan tahlillar asosida quyidagi xulosalar chiqarish mumkin:
Ko’rinib turibdiki, fransuzcha qo’shma so’zlarning 17 ta struktur turi mavjud bo’lib, ularning birinchi komponentini tashkil etuvchi so’zlar turiga ko’ra besh sinfga ajratib tahlil qilish mumkin, ya’ni sifat, ot, fe’l, ravish va predlog bilan boshlanadigan qo’shma so’zlar singari. Bunda sifat bilan boshlanadigan qo’shma so’zlarning besh xil, ot bilan boshlanadigan qo’shma so’zlarning to’rt xil, fe’l bilan boshlanadigan qo’shma so’zlarning uch xil, ravish bilan boshlanadigan qo’shma so’zlarning ikki xil hamda predlog bilan boshlanadigan qo’shma so’zlarning uch xil struktur modellari mavjuddir.
Ushbu ishda zamonaviy frantsuz tilidagi qo'shma so'z muammosi bo'yicha nazariy materialni to'plash va tizimlashtirish, shuningdek, eng muhim, bizning fikrimizcha, mezonlar asosida, so'zlar orasidagi chegarani chizishga urinishdir. qo‘shma so‘z va frazeologik birlik. Ushbu maqsadga erishish uchun fransuz yozuvchisi B.Verberning “Farishtalar imperiyasi” romanida kompozitsiyalardan foydalanishga oid misollarni aniqlash, shuningdek, ushbu leksik birlikning rivojlanishidagi ayrim tendentsiyalarni misol asosida tahlil qilish vazifalari belgilandi. asarda B.Verber qo‘llagan qo‘shma so‘zlardan.
Tadqiqot davomida ma'lum bo'lishicha, qo'shma so'zni alohida so'z turkumiga ajratishda sintaktik mezonga (boshqalar qatorida) amal qilish kerak, ammo fonetik mezon hal qiluvchi bo'lishi mumkin emas, chunki nutq oqimida. qo‘shma so‘z so‘z birikmasidan hech qanday jihatdan farqlanmaydi, ya’ni fonetik darajada na oddiy so‘zdan, na frazeologik birlikdan farqlanadi. Shuningdek, ba'zi tilshunoslarning fikriga ko'ra, qo'shma so'zni maxsus leksik turkumga ajratishda hal qiluvchi ahamiyatga ega bo'lgan morfologik va semantik mezonlar ko'rib chiqildi.
Fransuz va O’zbek tillarida murakkab otlarning yasalish xususiyatlarini o‘rganish shuni ko‘rsatdiki, hozirgi bosqichda yangi so‘z yasash usuli sifatida so‘z yasalishi ham O’zbek, ham fransuz tillarida tobora samarali bo‘lib bormoqda.
Bir tilda ham, boshqa tilda ham interfiksli otlar (shu jumladan, nol) hosil bo'lganda sof qo'shilish usullari mavjud.
Farq shundaki, O’zbek tilida ularning so'z yasalish ma'nosi turtki beruvchi so'zlar asoslarining ma'nolarini bitta murakkab ma'noga birlashtirishga qisqartiriladi. Va fransuz tilida asoslar emas, balki butun so'zlar birlashtiriladi
Har ikki tilda ham turtki beruvchi o‘zaklarning (yoki so‘zlarning) semantik munosabatiga ko‘ra, bu so‘zlar ikkita kichik tipni tashkil etadi: o‘zaklarning muvofiqlashtiruvchi (teng) munosabatiga ega bo‘lgan qo‘shma so‘zlar. O’zbek tilida ba'zi shakllanishlarda birinchi komponentda kesilgan poya mavjud. Fransuz tilida bunday holatlar yo'q. O‘zaklarning bo‘ysunuvchi (teng bo‘lmagan) munosabatiga ega bo‘lgan qo‘shma so‘zlar tarkibida ko‘makchi komponent – ot va aniqlovchi, konkretlashtiruvchi vazifaga ega bo‘lgan oldingi o‘zak bo‘ladi. O’zbek tilidagi birinchi asos quyidagilardir: otlarning asosi; sifatlar asoslari; raqamlarning asoslari. Fransuz tilida bu otlar, "o" bilan kesilgan otlar, fe'l, sifatlar. O’zbek tilida bo'ysunuvchi munosabatlarning birinchi komponenti bo'lishi mumkin bo'lgan ko'proq elementlar mavjud, koʻp hollarda turli gap boʻlaklarining kesilgan oʻzaklari boʻladi: olmoshlar (oʻzlik), sifatlar (oʻzaro), interfiksli oʻzak morfemalar (yolgʻon, yarim, oʻrin) va boshqalar. Bu tur tilning turli sohalarida yuqori mahsuldordir. Fransuz tilida bunday so'z yasalish modeli ishlatilmaydi.
Shunday qilib, biz O’zbek tilida murakkab otlarning shakllanishi, shuningdek, so'z shakllanishining o'zi fransuz tiliga qaraganda ancha rivojlangan degan xulosaga kelishimiz mumkin. Shu bilan birga, O’zbek tilida nutqning turli qismlari, interfiks va qo'shimchalarning kesilgan o'zaklaridan foydalanish tufayli ko'proq so'z yasalish modellari mavjud.
|
| |
