|
Fransuz va O’zbek tillarida qo`shma otlarning qiyosiy tahlili
|
| bet | 7/9 | | Sana | 28.05.2023 | | Hajmi | 94.38 Kb. | | #66079 |
Bog'liq badiy asarlarda quwma otning iwlatiliw hususyatlari. 254-Article Text-881-1-10-20210825, Наманган давлат университет3, 3-mustaqil ish YK, 1-mavzu. Axborot – kommunikatsion texnologiyalarining tushunchas, Презентация (1), Текисликда тўғри чизиқ ва унинг тенгламалари, resume Bekzod, 4P va 15P 2 topshiriq1, Operatsion tizimlar xavfsizligi” mavzusida Mustaqil ishi, Xonimqulov Bobosher kurs ishi, Azimov Aziz, 6.2. Pul tizimining elementlari, 1-kurs ilovalar(1), L-Exam-Essentials-T62.3 Fransuz va O’zbek tillarida qo`shma otlarning qiyosiy tahlili
Amalga oshirilgan tadqiqotlar asosida shuni aytish mumkinki, hozirgi bosqichda so'z birikmasi yangi so'z yasash usuli sifatida O’zbek tilida ham, fransuz tilida ham tobora samarali bo'lib bormoqda.
Bir tilda ham, boshqa tilda ham interfiksli otlar (shu jumladan, nol) hosil bo'lganda sof qo'shilish usullari mavjud.
Farq shundaki, O’zbek tilida ularning so'z yasalish ma'nosi turtki beruvchi so'zlar asoslarining ma'nolarini bitta murakkab ma'noga birlashtirishga qisqartiriladi. Va fransuz tilida asoslar emas, balki butun so'zlar birlashtiriladi
Har ikki tilda ham turtki beruvchi o‘zaklarning (yoki so‘zlarning) semantik munosabatiga ko‘ra, bu so‘zlar ikkita kichik tipni tashkil etadi: o‘zaklarning muvofiqlashtiruvchi (teng) munosabatiga ega bo‘lgan qo‘shma so‘zlar. Ular predmetlarning, hodisalarning belgilarini o'zida mujassamlashtirgan, turtki beruvchi so'zlar bilan nomlangan ob'ektni nomlashadi: o'rmon-dasht, shimoli-g'arbiy, bizon, portret-robot, heure-cerveau, moine-meager.
O’zbek tilida ba'zi tuzilmalarda birinchi komponent kesilgan poyani o'z ichiga oladi: velomototsikl (velosiped va mototsikl), yoqilg'i quyish shoxobchasi (avtomobil va tanker), tragikomediya (fojia va komediya). Fransuz tilida bunday holatlar yo'q.
O‘zaklarning bo‘ysunuvchi (teng bo‘lmagan) munosabatiga ega bo‘lgan qo‘shma so‘zlar tarkibida ko‘makchi komponent – ot va aniqlovchi, konkretlashtiruvchi vazifaga ega bo‘lgan oldingi o‘zak bo‘ladi.
O’zbek tilidagi birinchi asoslar: 1) otlarning asoslari: ovoz muhandisi, parrandachilik fermasi; 2) sifatdosh asoslar: yangi bino, ko‘ngilli; 3) sonlar asoslari: bir trubkali.
Fransuz tilida bu otlar, "o" bilan kesilgan otlar, fe'l, sifatlar.
O’zbek tilida bo'ysunuvchi munosabatlarning birinchi komponenti bo'lishi mumkin bo'lgan ko'proq elementlar mavjud bo'lib, ular ko'p hollarda nutqning turli qismlarining kesilgan o'zaklari: olmoshlar (o'z-o'zidan), sifatlar (o'zaro), interfiksli ildiz morfemalar (yolg'on, yarim, joy ) va hokazo. Bu tur tilning turli sohalarida yuqori mahsuldorlikka ega.
Fransuz tilida bunday so'z yasalish modeli ishlatilmaydi.
O’zbek tilida morf qo'shimchalari yordamida so'z yasash modeli ham juda keng tarqalgan.
Shunday qilib, biz O’zbek tilida murakkab otlarning shakllanishi, shuningdek, so'z shakllanishining o'zi fransuz tiliga qaraganda ancha rivojlangan degan xulosaga kelishimiz mumkin. Shu bilan birga, O’zbek tilida nutqning turli qismlari, interfiks va qo'shimchalarning kesilgan o'zaklaridan foydalanish tufayli ko'proq so'z yasalish modellari mavjud.4
|
| |
