|
Ozbekiston respublikasi oliy talim, fan va innovatsiyalar vazirligi urganch Davlat universiteti
|
| bet | 7/18 | | Sana | 31.10.2023 | | Hajmi | 1.82 Mb. | | #91697 |
Bog'liq Bolg‘alangan va shtamplangan xomashyoni o‘rganish. 111) O\'zbek xalq musiqa ijodi (H.Nurmatov, N.Yo\'ldosheva) (3), Doc1, O\'rinboyev To\'lqinbek, 2-sinf-tarbiya 2-конвертирован, Kuchlanishlar rezanansi, 1511526652077 Specialized Progra, MAKTABGACHA TA’LIM MUASSASASI TARBIYACHISI SHAXSIGA QO’YILGAN TALABLAR, 1662883821, 11-sinf Matematika fanidan i-chorak uchun test savollari. №1-fayllar.org, Elektronika, Q5o5g654387, Gerontopsixologiya., portal.guldu.uz-MARKETING, Maxsus IPProkatkani ish unumi
t/soat
Bunda, А- ish unumi, t/s
G- quyma og‘irligi
Т- prokat ritmi
Ikki va to‘rt jo‘vali stanlarning asosan metalni issiq holda yoyish uchun ishlatiladi. Uch jo‘vali stanlarda o‘rtacha val ishqalanish hisobiga aylanadi.Olti, sakkiz, o‘n ikki va yigirma jovali kop jovali stanlarda ikkita ishchi jova bolib, list lentalarni sovuq holda yoyish uchun xizmat qiladi.
Universal stanlarda jovalar vertikal va gorizontal joylashgan bolib, bunda zagotovka ham uzunasiga, ham kondalangiga yoyiladi.
Sim prokat stanlarda diametri d=5-9 va katta diametrli simlar olinadi. Kichik diametrdagi simlar chozish yoli bilan olinadi. Sim prokat stanlari toxtovsiz ishlaydi va tezligi 20-30 m/sek. Simlar 200 kg li buntga oraladi.
Profil olish jarayoni ancha murakkab operatsiyalar bolib, bunda prokatning profilini kondalang kesimi yuzini mustahkamligiga qarab zagotovka birin-ketin 7-14 martagacha kalibrlardan otadi. Ular shaklga yaqinlashtiruvchi, dagal va toza kalibrdir. Shvellerni kalibrlash jarayoni 15-rasmda korsatilgan va bir nechta shaklga yaqinlashtiruvchi kalibrlardan iborat.
15-rasm. qoshtavr kalibrlash etaplari.
Polatpazlik sexlarida quymalar temperaturasi 800-8500 Сda prokat sexining qizdirish bo‘limiga tushadi va unda 1300-13500 С li pechlarda qizdiriladi. Qizdirilgan quymalar kranlar yordamida rolganga qo‘yiladi. Rolgan roliklardan iborat bo‘lib, quymani yoyish uchun blyuming yoki slyabingga uzatadi. Blyuming va slyabinglar oz navbatida quymani olchamlari 350X350 dan to 150X150 mmga keltirilganidan song list prokat staniga yoki toxtovsiz ishlaydigan tayyorlovchi stanga uzatiladi. Bunda olchami (50X50) keltirilib, berilgan uzunlikda qirqilib skladlarga topshiriladi.
Shunday qilib hozirgi prokat ishlab chiqarishi ikki sikldan iborat bolib, quyma zagotovka va tayyor mahsulotidir. Prokat ishlab chiqarish texnologiyasi 16-rasmda korsatilgan.
16-rasm. Prokat ishlab chiqarish texnologiyasi.
Listlarni prokatka qilish. Hozirgi paytda listlarga talab tobora osib bormokda, shu talabni qondirish uchun toxtovsiz va yarim toxtovsiz ishlaydigan stanlar mavjud bolib, bitta stan yiliga 1 mln tonnagacha list chiqarishi mumkin.
Yupqa listlarni chiqarish uchun toxtovsiz ishlaydigan stanlar bolib, kletda jovalar toza va dagal bolib, toza kletdan otganda listlar yuzasi toza boladi.
Listlarning yoyishda uni yuzini tozaligi katta rol oynaydi. Zagotovka qizdirilganda uni yuzida oksidlar hosil bo‘ladi. Shuning uchun uni yuzini tozalash kerak. Tozalash uchun list yuzalarini 15-20 % li H2SО4 bilan ishlob berilib tozalanadi, yuviladi va quritiladi.
Trubalar xalq xo‘jaligini turli sohalarida keng ishlatiladigan material hisoblanadi.
Vazifasiga kora trubalar uglerodli, legirlangan konstruksion polatlardan va rangli metall qotishmalaridan yoyish, payvandlab va presslash usullari bilan olinadi.
Ishlab chiqarish usuliga qarab chokli va choksiz trubalar bolishi mumkin.
Chokli trubalar uchun boshlangich material - polat listlardan tayyorlangan trubani yoyilmasi asosida kesib olingan zagotovka bolib, uni maxsus qurilmalarda list yoyish stanlarida bukiladi va choklari payvandlanadi. Choklarni payvandlashni ikki usuli bolib, birinchi usulda truba zagotovkasi qirralari maxsus qurilmalarda 1300-13500 С qizdirilib havo yoki kislorod berilib qirralari ulanadi. Bu usul bilan diametri 75-165 mmli trubalarni olish mumkin.
Ikkinchi usul bilan diametri 540-1620 mmgacha, qalinligi 5-20 mm bo‘lgan gaz, suv trubalari elektr yoyli payvandlash bilan olinadi.
Bu usul bilan mustahkam chokli trubalar olish mumkin.
Chokli trubalarni olish uch bosqichdan iborat:
Truba zagotovkasini qirqish stanlarida qirqish va zagotovkani list qayirish stanlarida egib, truba holiga keltirish;
Truba qirralarini payvandlash;
Payvandlangan trubani kalibrlab, list qayirish stanlarida truba zagotovkasini birin-ketin stankalardan otkazib olinadi.
17-rasm. List qayirish stanlarida truba zagotovkasini olish
Truba qirralarni payvandlash elektr yoyi bilan yoki gazli payvandlash bilan bajariladi.
Truba qirralarini issiq holda payvandlab biriktirishlarda zagotovka maxsus pechlarda 1300-13500 С qizdirilib, havo yoki kislarod purkalib biriktiriladi.
Ba’zan issiqlik bilan payvandlashning maxsus konveyyer tipidagi ustanovkalarda ham bajarish mumkin.
Bunda truba zagotovkasi konus teshikdan otkazilib, truba shakliga keltiriladi. Zagotovka pech kamerasiga yonaltirilib, kameraga kislorod yoki havo oqimidan otkazilib, truba choki payvandlanadi va song kalibrlanadi.
18-rasm. Trubani issiq holda payvandlash sxemasi
1.Zagatovkasi
2..List qayirish konusi
3.Pech 4.Kislarod trubasi
5.Tayyor truba 5.Тайёр труба
6.Труба загатовкаси
Bundan tashqari elektrokontaktli elektroinduksion usullar bilan ham truba qirralarni payvandlash mumkin. Bu usullarda payvandlash flyus ostida bajariladi.
Keyingi vaqtda spiral chokli trubalar ham olinmokda. Bunda ham truba zagotovkasi kesib olingan polat list polosalar bolib, polosalar spiral shaklida burilib, truba shakliga keltiriladi va flyus ostida avtomatik elektr yoyli payvandlash bilan chok payvandlanadi. Bunda chok bir tekislikda bolmaganligi uchun uning mustahkamligi yuqori boladi.
19-rasm. Spiral chokli truba
Katta bosim sharoitida ishlaydigan trubalar (neft, gaz, suv qazib chiqaraladigan) issiq holda olinadi.
Yoyib olingan choksiz trubalarni tashqi diametri 25-800 mm, devorining qalinligi 2.7-75 mm, uzunligi esa 4-12 metr boladi.
Choksiz trubalar uchun boshlangich material bolib, ogirligi 0.6-3 t, diametri 250-600 mm bolgan olti qirrali va yumaloq kesimli polat qoymalar ishlatiladi.
Choksiz truba olish ikki bosqichdan iborat bolib, birinchi bosqichda zagotovkani teshish stanlarida yoyilib, qalin devorli gilza shakliga keltiriladi va ikkinchi bosqichda gilza piligrim stanlarda yoyilib song kalibrlanadi.
Teshish stanlarida bir-biriga qiya ornatilgan bir tomonga siljuvchi jovalar orasida yoyilib, dorn orqali otkaziladi. Jovalarning qiyaligi 40 301- 60 301 burchakli bolib, ular zagotovkani aylanma va ilgarilanma harakatini taminlaydi.
20-rasm. Teshish sxemasi
станини эскизи.
1.Zagotovka
2.Jo‘va
3.Dorn
4.Gilza
dж=900-1300 mm
n=100-180 ayl/m
n=60-120 ayl/m
Piligrim stanlari dual tipida bo‘lib, jo‘valar hosil qilgan ariqchalarni radiusi o‘zgaruvchanligidir-kalibrlari o‘zgaruvchan profilli bo‘ladi. Bunday stanlarda diametri 605 mm va uzunligi 30 m gacha bolgan trubalar olinadi.
Piligrim stanlari jovalarda bandajlar bilan mustahkamlangan boladi.
21-rasm. Gilzani yoyish
1.Bandaj
2.Jova
3.Dorn
4.Truba
5.Gilza
Truba zarur uzunlikda yoyilgandan song ular kerakli uzunlikda har xil usullar bilan kesilgan boladi.
Tayyor trubani shaklini, profilini olchamlarini moslash uchun kalibrlovchi stanlarda kalibrlanadi.
Rangli metallar ham polat singari yoyilib, har turli prokat mahsuloti, listlar va trubalarni olish mumkin.
22-rasm. Davriy prokat mahsulotlarini kondalang kesimi
Sanoatni yanada rivojlanishi detal va zagotovkalarga bolgan talabni sezilarli oshishiga olib keldi. Ayniqsa, metalldan foydalanish koeffitsiyentini oshirish, metalni chiqitga chiqarishni kamaytirish, ish unumini oshirish uchun koprok bolgalab olinadigan zagotovkalarni ixchamlashtirish uchun davriy prokat chiqarilmokda. Davriy prokatlash yoli bilan uzunligi boyicha kondalang kesimi har xil bolgan zagotovkalar, sharlar, shatun zagotovkasi va boshqalar olinadi.
Davriy prokatda kondalang va vintli yoyish usuli bilan olib boriladi. Kondalang yoyishda zagotovka ikkita bir tomonga aylanadigan jovalar orasidan otadi.
Bunda jovalar maxsus qurilmalar yordamida oralardagi masofalarni ozgartiradilar. Qurilma shup bilan birikkan bolib, kopiroval lineykaga mahkamlangan. Lineyka esa tortqiga mahkamlangan.
23-rasm. Davriy prokatni yoyish
Chozish zagotovkani asta torayib boruvchi asbob teshigidan tortib otkazib, deformatsiyalab shaklini ozgartirish jarayonidir. Plastik deformatsiyalab shaklini ozgartirish operatsiyasi boyicha chozishda zagotovkani kondalang kesimi kichrayib, uzunligi esa uzayadi. Bunda buyumni olchamlari aniq berilgan geometrik shaklli, toza yuzali bolib chiqadi (24-rasm).
24-rasm. Chozish sxemasi
Chozish asosan sovuq holda bajariladi. Rangli metallar va ularning qotishmalari, past va yuqori uglerodli polatlar hamda legirlangan polatlar sovuqlayin chozib ishlash mumkin. Issiq holda chozish juda kam hollarda bajariladi. Choziladigan polat simlarining olchami 1-1,6mm.
Chozish natijasida olinadigan buyumlar kesimi 25- rasmda keltirilgan.
25-rasm. Chozib olingan kesimlar
Chozish yoli bilan har xil kesimdagi simlar va trubalar olinadi. Chozish quyidagi hollarda bajariladi:
Ingichka, diametri 0.002-5 mm gacha bolgan simlarni prokat usuli bilan olib bolmaganli tufayli ularni chozish orqali olinadi;
Chozish yoli bilan yupqa devorli trubalar olinadi;
Diametri 100 mm gacha bolgan har xil profili prokat usuli bilan olingan buyumlarni olchamlari normallash va tozalash uchun chozish qollaniladi;
Fason kesimni buyumlar olish uchun ham chozish dan foydalaniladi.
Chozish uchun boshlangich material bolib prokat yol bilan olingan har xil kesimli prokat mahsuloti xizmat qiladi.
Chozishda material asta-sekin torayib boruvchi teshikdan otishi natijasida deformatsiyalanadi. Chozishda chozish koeffitsiyenti:
bunda -chozish koeffitsiyenti;
l0- zagotovkani chozguncha uzunligi, мм;
l1- zagotovkani cho‘zgandan so‘ngi uzunligi, мм;
F0-zagotovkani cho‘zguncha ko‘ndalang kesimi yuzi, мм2;
F1- zagotovkani cho‘zilgandan keyingi ko‘ndalang kesimi yuzi, мм2.
Nisbiy cho‘ziluvchanlik
*100% .
26-rasm. Voloka kesimi.
buyum har safar chozilganda =1.15-1.40 ga teng. Volokani kondalang kesim yuzi 26-rasmda korsatilgan.
I.Kirish zonasi. II.Deformatsiyalash zonasi. III.Kalibrlash zonasi. IV.Chiqish zonasi
Chozish kuchi ishlayotgan materialning holati va xususiyati, shakli, asbobning turi, ishqalanish shartiga va boshqalarga bog‘liq bo‘lib, uning miqdori
Р=К*F1*G, кг
Bunda : К-koeffitsiyent bo‘lib, uning qiymati 0.5-0.7 ga teng;
F1-buyumni volokadan chiqqanidan ko‘ndalang kesimi yuzi;
G- buyumni cho‘zilgandan keyingi mustahkamlik chegarasi, kg/mm2 .
|
| |
