• O‘zini nomunosib: tutgan murabbiy hech vaqt bolalarga bilim bera olmaydi”.
    		•

    “jabr ustod boz mehr padar”




    Download 6,92 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet31/181
    Sana22.05.2024
    Hajmi6,92 Mb.
    #250633
    1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   181
    Bog'liq
    65682317b2659 O\'QUV QO\'LLANMA SUNGISI 2003 doc 15 03 2

    “jabr ustod boz mehr padar”
    deb ta’kidlaydi, ya’ni o‘qituvchink jabri va jazosi ota mehridan 
    ham afzalligini aytadi. 
    Buyuk mutafakkir Abdurahmon Jomiy
    XV asrda yashab 
    ijod qilgan. U o‘z asarlarida insonning yuksak axloqiy 
    xislatlarini, go‘zal fazilatlarini kuylaydi. “Iskandar xirodnomasi” 
    asarida muallimlar to‘g‘risida noyob fikrlami bildirgan: “muallim 
    aqlli, 
    adolatli, 
    o‘zida 
    barcha 
    yuksak 
    fazilatlarni 
    mujassamlashtirgan bo‘lishi kerak
    . 
    O‘zini nomunosib: tutgan 
    murabbiy hech vaqt bolalarga bilim bera olmaydi”.
     
    Shoir 
    muallimning hayotdagi o‘rnini quyidagi baytida bayon qiladi: 
    Ustod, muallimsiz qolganda zamon, Nodonlikdan qora bo‘lurdi 
    jahon. 
    Alisher 
    Navoiy
    (1441-1501) 
    ijodida 
    muallimlarga 
    munosabat alohida berilgan. Uning fikricha, har bir inson o‘ziga 
    ta’lim va tarbiya bergan ustozini, o‘qituvchisini umrbod hurmat 
    qilishi va uni e ‘zozlash kerak. O‘qituvchi mehnatini har qanday 
    xazina bilan o‘lchab bo‘lmaydi: 
    Haq yo‘linda kim senga, bir harf o‘qitmish ranj ila, 
    Aylamak bo‘lmas ado, oning haqqin yuz ganj ila. 
    Alisher Navoiy yosh avlod tarbiyasini har qanday tasodifiy 
    murabbiyga ishonib topshirib bo‘lmasligini aytib, o‘qituvchiga 
    yuksak talablarni qo‘yadi. Bolani tarbiyalash va unga bilim 
    berish, uning qobiliyati o‘stirish uchun nihoyatda savodli o‘qituvchi va mahoratli tarbiyachi bo‘lish 
    kerak. Alisher Navoiy o‘qituvchini faqat dars beruvchi, bilim beruvchi deb bilmaydi, balki 
    mahoratli tarbiyachi bo‘lishi lozim deb ilm odobni birga olib borilishini, bu ikki jarayon hech 
    qachon ajralmasligini ta’kidlab o‘tadi. 
    Buyuk alloma o‘zining “Mahbub-ul qulub” didaktik asarida o‘qituvchi xalq oldida obro‘ga, 
    hurmat va izzatga sazovor bo‘lishi kerakligini, xalq g‘ami bilan yashashini, xalqqa yordam 
    beruvchi, xalq bilan bir bo‘lishi lozimligini aytadi. 
    Nodon, mutaasib, johil mudarrislarni tanqid qilib, mudarris olimlar orasidagi eng sara “malak 
    qiyofali” kishi bo‘lishi, ya’ni sof ko‘ngilli, pok qalbli, insofli, karam-muruvvatli, odob vafoli, 
    kishilikning eng yaxshi va oliyjanob xislatlarini o‘zida aks ettiruvchi bo‘lishi kerak deydi. 
    Ayniqsa, madrasalarda ta’lim-tarbiya bilan shug‘ullanuvchi mudarrislarga jiddiy talablarni 
    qo‘yadi: “g‘arazi mansab bo‘lmasa va bilmas ilmni aytishga urinmasa, manmanlik uchun dars 
    berishga havas ko‘rgazmasa va olg‘irlik uchun gap-so‘z va g‘avg‘o yurgizmasa, nodonlikdan sallasi 
    katta va pechi uzun bo‘lmasa, gerdayish uchun madrasa ayvoni unga bo‘sh o‘rin bo‘lmasa, 

    34 
    yaramasliklardan qo‘rqsa va nopoklikdan qochsa. nainki, o‘zini olim bilib, necha nodonga turli xil 
    fisq ishlarni qilish mumkin, balki halol desa, qilmas ishlarni qilmoq undan sodir bo‘lsa va qilar 
    ishlarni qilmaslik unga qoida va odat bo‘lib qolsa, bu mudarris emas, yomon odatni tarqatguv-
    chidir”. 
    Ayni o‘rinda o‘qituvchi mehnatini eng murakkab va mashaqqatli ish ekanligini xolisona 
    baholaydi: “Uning ishi odam qo‘lidan kelmas, odam emas, balki dev ham qila bilmas. Bir kuchli 
    kishi bir yosh bolani saqlashdan ojizlik qilardi. U esa bir to‘da bolaga ilm va adab o‘rgatadi”.
    Shunisi ham borkim, u to‘dada fahm-farosati o‘lar ham bo‘ladi, unday kishiga yuzlarcha 
    nashaqqat qilsa qanday bo‘ladi. Har qanday bo‘lsa ham, yosh bolalarda uning haqqi ko‘pdir. Agar 
    shogird podshohlikka erishsa unga (muallimga) qulluq qilsa arziydir”. 

    Download 6,92 Mb.
    1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   181




    Download 6,92 Mb.
    Pdf ko'rish