• Abul-Qosim Mahmud Ibn Umar Az-Zamaxshariy
  • Unsurul Maoliy Kaykovusning




    Download 6,92 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet29/181
    Sana22.05.2024
    Hajmi6,92 Mb.
    #250633
    1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   181
    Bog'liq
    65682317b2659 O\'QUV QO\'LLANMA SUNGISI 2003 doc 15 03 2

    Unsurul Maoliy Kaykovusning
    (milodiy 1021-1022- 
    yillarda tug‘ilgan) “Qobusnoma” asarida ilk bor notiqlik 
    san’ati maktablarining Sharq mamlakatlarida rivojlanishi 
    tarixi bayon etilgan hamda o‘sha davr notiqlari haqida 
    ma’lumotlar berilgan. Ushbu asar hozirgi global o‘zgarishla 
    davrida insonni ma’naviy jihatdan kamolotga yetkazishda 
    muhir ahamiyat kasb etadi. 
    Mazkur noyob asar ko‘plab Sharq va G‘arb tillarga 
    tarjima qilinib shuhrat qozongan. Kaykovus o‘z asarida har 
    bir yoshni aqliy, axloqiy, jismoniy tarbiyasida turmush 
    tajribasi muhim ahamiyat kasb etishini aytadi. Bolalarr faqat yaxshi mudarris tarbiyani hayot bilan 
    bog‘lagan holda kamolotga yetkazish mumkin deb, uning yo‘llarini va usullarini bayon etgan. 
    Kitobda juvonmardlar egallashi zarur bo‘lgan quyidagi yo‘nalishlarda ta’lim: tarbiya berish 
    nazariyasi ko‘zda tutilgan: 
    1. Kaykovus bilim haqida 
    2. Hunar va turli kasb egalari haqida 
    3. Turmush va xulq-odob qoidalari haqida 
    4. Jismoniy yetuklik haqida. 
    Kaykovus mudarrislarning axloqli ekanligini birinchi belgisi, uning suxandonligida deb biladi 
    va 
    “Hamma qobiliyatlardan eng yaxshisi nutq qobiliyatidir”
    deydi. Suhandonni shogirdlarga 
    notiqlikda rost so‘zlash kerakligini ta’kidlaydi. 
    U so ‘zlarni to ‘rt xilga bo‘ladi: 


    32 
    birinchisi – bilinmaydi va aytilmaydi; 
    ikkinchisi aytiladigan va biladigan;
    uchinchisi – ham bilinadi, ham aytishga, bilishga zaruriyati yo‘q; 
    to‘rtinchisi biladigan va zaruriyat bo‘lmasa aytilmaydigani. 
    Eng yaxshisi to‘rtinchisi, ya’ni biladigan va aytilmaydigani, deydi.
    So‘zlaganda andishalik bo‘lish sovuq so‘zlik bo‘lmaslik, kamtarlik, maqtanmaslik, birovning 
    so‘zini diqqat bilan eshitish odoblarini ta’kidlab o‘tadi. 
    Abul-Qosim Mahmud Ibn Umar Az-Zamaxshariy
    mashhur olim va adibdir. U o‘z asarlarida halollik va pokiza-
    likni, ilmga muhabbatni, mardlik va olijanoblikni ulug‘laydi. 
    Ulug‘ mutafakkir “Navobig‘ ulkalim” (“nozik iboralar”) 
    asarida kishilar ilmli bo‘lish, o‘qitish, yozish bilan hosilu 
    mukammal bo‘ladi, olim kishi oqil, bilimdon va chiroyli 
    xushxat yozuvga ega bo‘lsa, bu uning kamolotga yetganligi-
    dan dalolatdir, deydi. Asarda mudarrislar to‘g‘risida noyob 
    fikrlar bildirilgan


    Download 6,92 Mb.
    1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   181




    Download 6,92 Mb.
    Pdf ko'rish