98
Davomiyligiga ko‘ra pedagogik nizolar bir necha turli bo‘ladi. Ularning asosiy turlari quyida-
gilardir:
17
rasm. Pedagogik nizo turlari
Pedagogik nizolarda adolatsizliklarga, ijtimoiy munosabatlardagi yakka hokimlikka yo‘l
qo‘yib bo‘lmaydi. Pedagogik nizolarni hal etishda bir qator yo‘l tutiladi. Ular orasida eng samarali
yo‘llar quyidagilar sanaladi:
1. Nizoning ta’sir doirasini kengaytirmaslik.
2. Qulay yechimlarni taklif qilish.
3. Man etilgan usullarni qo‘llamaslik, shakllardan foydalanmaslik.
4. Shikoyatlar sonini qisqartirish.
5. Ikkinchi darajali masalalarni ham uzviy ravishda hal qilib borish.
6. Nizoga kirishgan subyektlar shaxsini kamsitadigan so‘zlardan foydalanmaslik.
Pedagogik nizolarni hal etishda bir qator usullar ham qo‘llaniladi. Ular orasida eng samarali
usullar quyidagilar sanaladi:
18-rasm. Nizoni hal qilishning pedagogik va ma’muriy usullari
Nizoni hal qilishning
pedagogik usullari
-
Nizoni hal qilishning
ma‘muriy usullari
Turlari
Tezda yakun
topadigan nizolar
Uzoq muddat davom
etadigan nizolar
Kuchsiz, sust
kechadigan nizolar
Kuchli, tez
kechadigan nizolar
1) suhbat;
2) iltimos;
3)
ishontirish;
4) nizoga kirishuvchilarga
qo‘yilgan
talablar yoki
ishtirokchilarning xatti-
harakatlarining noto‘g‘riligini
tushuntirish va b.
1) nizoga kirishuvchilar
manfaatlarini
kuch bilan
bostirish;
2) ularni boshqa ishga o‘tkazish;
3) nizo qatnashchilarini turli
ko‘rinishlarda o‘zaro ajratish;
4)
axloq komissiyasining qarori;
5) rahbar buyrug‘i;
6) sud qarori
Usullar
99
Pedagoglar pedagogik nizo ishtirokchilariga pedagogik, pedagogik yordam ko‘rsata olish imkoni-
yatiga ham ega bo‘lishlari zarur. Bu borada ko‘rsatiladigan yordam turlari quyidagilar sanaladi:
