O‘zbеkistоn rеspublikasi оliy va o‘rta maхsus ta’lim vazirligi buхоrо davlat univеrsitеti




Download 3,83 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/114
Sana25.11.2023
Hajmi3,83 Mb.
#105372
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   114
Bog'liq
14415 2 6BCAAD1C053929B1EB564DE24E4C5A9C7D2724A7

1-chizma. Tabiatdagi energiya turlari 
Umuman, tabiatda foydalaniladigan energiya manbalarini ikki gurujga ajratish 
mumkin. Muqobil energiya manbalari qayta tiklanadigan (QT↑) hamda qayta 
tiklanmaydigan (QT↓) energiya manbalari. Qayta tiklanadigan energiya manbalariga 
quyosh, shamol, oqar suv manbalaridan foydalanish, okean va dengiz suvlarining 
ko‘tarilish va pasayish energiyasi, geotermal energiya, biogaz va maishiy 
chiqindilardan gaz olish kabilar kiritilsa, qayta tiklanmaydiganlarga: neft, ko‘mir, 
tabiiy gaz, atom elektr stansiyalarni (AES) kiritish mumkin (1-chizma). 
Mamlakatimizda bugungi kunda qayta tiklanadigan muqobil energiya manbalaridan 
foydalanish bo‘yicha birmuncha tajribalar o‘tkazilib, amaliy natijalarga erishilgan. 
Energiya manbalarining muqobili bo‘lgan quyosh energiyasidan foydalanib, elektr 


11 
energiyasini hosil qiluvchi qurilmalar – fotoelektr qurilmalar ishlab chiqarish yo‘lga 
qo‘yilgan. Ammo, bu borada iqtisodiy qulay sharoit yaratish bilan sohani rivojlantirish 
uchun asos bo‘ladigan huquqiy bazani takomillashtirish, uni tartibga soladigan yagona 
qonun loyihasining ishlab chiqilishi va qabul qilinishi shubhasiz muhim ahamiyatga 
egadir. Respublikamiz hududidagi qayta tiklanadigan muqobil energiya manbalarining 
ulushi 50984,6 million tonna neft ekvivalenti (mln.t.n.e
1
.)
deb olinadigan bo‘lsa, suv 
energiyasi 9,2, quyosh energiyasi 50973, shamol energiyasi 2,2 mln. t. n.e.ga teng. 
O‘zbekistonda muqobil energiya manbalaridan foydalanish katta istiqbolga ega 
va bu borada samarali ishlar amalga oshirilib, ilmiy tajribalar to‘plangan. Ayniqsa, 
quyosh energiyasidan foydalanish borasida boy tajriba mavjud. Quyosh energiyasining 
yillik salohiyati neft ekvivalentida 51 milliard tonnadan oshadi. Bu esa, quyosh 
energiyasidan elektr ishlab chiqarish, issiq suv va isitish tizimi bilan ta’minlash, meva-
poliz mahsulotlarni quritish va saqlash, sho‘r va minerallashgan suvlarni chuchitish, 
yer ostidan suv chiqarish va boshqa ko‘plab maqsadlarda keng foydalanish imkonini 
beradi.
Hozirgi vaqtda O‘zbekistonda 225 ta neft va gaz konlari ma’lum. Ulardan: 51 ta 
kondan – neft; 27 ta kondan – gaz; 17 ta kondan esa kondensat qazib olinadi.
Mutaxassislarining hisoblashlariga ko‘ra, respublikamizda ko‘mir resurslarining 
tahliliy ko‘rsatkichi 3 milliard tonnadan ortiq. Ko‘mir sanoat zahirasi 1,9 milliard 
(mlrd) tonnani tashkil etadi, shu jumladan: qo‘ng‘ir ko‘mir - 1853 million tonna
toshko‘mir - 47 million tonna. Ko‘mirning bashorat resurslari 5,76 milliardrd tonnani, 
shundan, 70 foizini qo‘ng‘ir ko‘mir tashkil etadi. Ko‘p miqdordagi toshko‘mir zahirasi 
esa respublikamizning Surxondaryo, Toshkent va Qashqadaryo viloyatlarida 
joylashgan.

Download 3,83 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   114




Download 3,83 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O‘zbеkistоn rеspublikasi оliy va o‘rta maхsus ta’lim vazirligi buхоrо davlat univеrsitеti

Download 3,83 Mb.
Pdf ko'rish