ta’lim muassasalariga o‘zlaricha yordam beradilar. Masalan, AQSHda «Ish
yuzasidan hamkorlik», «Maktabni o‘z qaramog‘iga olish» nomli dasturlar
g‘oyalariga ko‘ra, ishbilarmonlar o‘quvchilarga muayyan kasbiy faoliyat
yo‘nalishini tanlashda yordam beradilar, bir qator maktablarda faoliyat olib
boruvchi kasb faoliyatiga yo‘naltiruvchi mutaxassislarga mablag‘ ajratadilar,
o‘quvchilarning ishlab chiqarish korxonalariga sayohatlarini tashkil etib, ularni
ma’lum
kasb
yoki
faoliyat
mazmuni
bilan
tanishtiradilar.
Italiyalik
ishbilarmonlarning vakillari ham bu borada ijobiy ishlarni amalga oshirmoqdalar.
Masalan, «Lombardiyaning omonat kassalari» 14-15 yoshli o‘quvchilar uchun
iqtisodiy o‘yinlar tashkil etadi. O‘yinlar ishtirokchilari ishlab chiqarish jarayonini
tahlil qilish, byudjetni yaratish, kredit, marketing qilishni o‘rganadilar. Natijada
ular ishlab chiqarishning zamonaviy sohalari bo‘yicha bilimlarga ega bo‘ladilar.
O‘yin g‘oliblariga qimmatbaho sovg‘alar topshiriladi. Angliyada maktab va ishlab
chiqarish korxonalari o‘rtasidagi hamkorlikka 1987 yilda «London Kompekt»
loyihasi g‘oyasiga ko‘ra asos solingan. Loyihaning maqsadi o‘quvchilarga ularning
imkoniyat va qobiliyatlariga mos mutaxassislik asoslarini o‘zlashtirish hamda
ularning ish o‘rinlari bilan ta’minlanishlariga ko‘maklashishdan iboratdir. Ushbu
loyiha asosida tashkil etiladigan ta’lim jarayonida 14-16 yoshli o‘quvchilardan
o‘quv fanlari va mutaxassislik asoslarini qoniqarli o‘zlashtirish va ikki haftalik
amaliyotni o‘tish talab etiladi. O‘quvchilar ma’lumotlarni yig‘adilar. Masalan,
YAponiya zavodlari qoshida tashkil etilgan sifat to‘garaklarining faoliyati ushbu
fikrni tasdiqlaydi. To‘garaklarda o‘rta maktab bitiruvchilari ishlaydilar, ularning
kasbga to‘g‘ri yo‘naltirilganligi ishlab chiqarish sifatini yuqori darajaga ko‘tarish
uchun xizmat qiladi. AQSHda kasbga yo‘naltirish o‘quvchilarning kasblar
bo‘yicha axborotlarga ega bo‘lishni ta’minlash, kelajakda maqbul kasbni tanlab,
ishga kirishlariga yordam berishdan iboratdir. O‘quvchilar turli mutaxassisliklar
mazmuni bilan tanishib, mehnat o‘qituvchilaridan maslahat oladilar. Kasbga
yo‘naltirishda «Gaydens» psixologik – pedagogik xizmatining yo‘lga qo‘yilishi
muhim o‘rin tutadi. Xizmat tarkibiga sotsiolog, psixolog, o‘qituvchi, huquqshunos,
shifokor va maktabning boshqa xodimlari kiradi. Ushbu xizmat o‘quvchilarning
atrofdagi ijtimoiy muhitda o‘z o‘rnini egallashlariga ko‘maklashadi. «Gaydens»
xizmati o‘quvchilarda qanday sifatlarni rag‘batlantirish va rivojlantirish kerak,
nimalarni yaxshilash kerakligini aniqlash uchun har bir o‘quvchining shaxsi haqida
to‘liq ma’lumotga ega bo‘lishi shart. Bunday ma’lumotlar «Gaydens»ga
o‘quvchilar uchun maslahatlar berish imkonini beradi.
