• 1.4.6 – rasm. “Solvay impulse 2” samolyoti. Kosmik stansiyalarda Quyosh batareyalaridan foydalanish
  • 1.4.7 – rasm. Kosmik stansiyalarda Quyosh batareyalaridan foydalanish. II – bob. Uylarni Quyosh batareyalari yordamida elektr energiyasi bilan
  • 11 chiroqlar
  • 11 ta chiroqlar, 3 ta mobil telefonlar, 1 ta televizor
  • – rasm. Quyosh batareyalari yordamida harakatlanuvchi “Hy Solar Kit” g„oyali




    Download 109,37 Kb.
    bet17/21
    Sana18.01.2024
    Hajmi109,37 Kb.
    #140304
    1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21
    Bog'liq
    O‘zbеkistоn rеspublikasi оliy va o‘rta maхsus ta’lim vazirligi-fayllar.org

    1.4.5 – rasm. Quyosh batareyalari yordamida harakatlanuvchi “Hy Solar Kit” g„oyali 
    nomlangan avtomashinasi. 
    1.4.6 – rasmda keltirilgan samolyot muqobil energiya bilan yo„liq 

    ta‟minlanadi. Bunga sabab, uning qanotlariga o„rnatilgan Quyosh batareyalaridir.


    “Solvay impulse 2” Gavayi ko„chalaridan havoga ko„tarildi. Bu samolyot 


    injenerlar tomonidan 9 oy davomida tayyor holatga keltirildi va u o„z parvozini


    muvafaqqiyatli yakunladi. Samolyot to„liq Quyosh energiyasidan quvvat olib, 
    parvoz etadi. Juda ko„p mutaxassislar bunday parvozni qo„llab – quvvatlagan
    edilar va injenerlar Shvetsariyada bu samolyotni yig„ishga muvaffaq bo„lishdi. 
    1.4.6 – rasm. “Solvay impulse 2” samolyoti. 

    Kosmik stansiyalarda Quyosh batareyalaridan foydalanish 
    Bunda qo„llaniladigan Quyosh batareyalari sifati va F.I.K o„ta yuqori 
    bo„lgan materiallardan tayyorlanadi, chunki u barcha tizim elementlarini elektr
    energiyasi bilan ta‟minlashi lozim. Ular o„ta yuqori aniqlikda ishlanadi va maxsus 
    raketalar yordamida koinotga olib chiqarilib, o„rnatish ishlari olib boriladi (1.4.7 –
    rasm).
    1.4.7 – rasm. Kosmik stansiyalarda Quyosh batareyalaridan foydalanish.

    II – bob. Uylarni Quyosh batareyalari yordamida elektr energiyasi bilan 

    ta’minlash. 

    2.1. Quyosh batareyasi yordamida olingan elektr energiyani turli maishiy 

    texnika asboblari jamlanmasiga tadbiqi. 



    Quyosh batareyasi fotoelementlar to„plamidan iborat bo„lib, yorug„lik


    energiyasini elektr energiyaga aylantirish qurilmasi hisoblanadi. Quyosh 
    batareyalari ekologiyaga zararsizligi, tuzilishining oddiyligi, o„rnatishning
    osonligi, ko„p xizmat talab etmasligi va uzoq muddat foydalanish mumkinligi bilan 
    boshqa muqobil energiya manbalaridan ajralib turadi. Quyosh batareyalarini ishlab
    chiqarishda foydalaniladigan asosiy hom – ashyo kremniy elementi bo„lib, tabiatda 
    boshqa elementlarga nisbatan keng tarqalgan.
    Elektr energiyasi hisobiga ishlaydigan maishiy texnika asboblarining asosiy 
    qismi 220 V kuchlanish “U” va 50 – 60 Hz chastotali “ν” o„zgaruvchan tokka
    mo„ljallangan. Lekin Quyosh batareyalari esa o„zgarmas tok hosil qiladi. Demak, 
    o„zgarmas tokni o„zgaruvchan tokka aylantirish kerak. O„zgarmas tokni
    o„zgaruvchan tokka aylantirish invertorlar orqali amalga oshiriladi. 
    Quyosh batareyalariga yorug„lik nuri tik tushadigan qilib joylashtirilsa,
    ochiq havoda maksimal quvvatli elektr energiyani olishga erishiladi. Quyosh bir 
    sutka davomida uzluksiz charaqlab turmaganligi sababli energiya uzluksizligini
    ta‟minlash maqsadida elektr energiyasiga talab kamroq bo„lgan kun davomida 
    akkumulyatorlarga yig„ib turiladi. Bu esa bulutli havoda biror muddatga yetarli
    elektr energiyasi hisoblanadi. Akkumulyator sonining oshishi elektr energiya 
    zaxirasini oshishiga olib keladi. Quyosh batareyalari yordamida olingan elektr
    energiya kontroller yordamida akkumulyatorlarga va invertorlarga uzatiladi. 
    Kontrollerning vazifasi akkumulyator zaryadlanishini nazorat qilish, tok
    stabilligini ta‟minlash va elektr tokini invertorga uzatishdan iborat. 
    Iste‟molchilarga zarur bo„lgan o„zgaruvchan va o„zgarmas elektr toki invertor
    yordamida uzatiladi. 
    Quyosh batareyalarining foydali ish koeffitsiyenti katta ahamiyatga ega.
    Quyosh batareyalarining yaroqlik muddati 20 – 25 yillar atrofida bo„lib, bizga 
    uzluksiz elektr energiya manbai bo„lib xizmat qiladi.

    Quyidagi 2.1.1 – jadvalda Quyosh batareyasi qismlari to„g„risida batafsil 


    ma‟lumotlar berilgan. Endi, bu ma‟lumotlar asosida Quyosh batareyasi yordamida



    olingan elektr energiyani turli maishiy texnika asboblari jamlanmasiga tadbiq


    qilamiz: 
    Birinchi navbatda, bitta xonadondagi 11 chiroqlar va 3 ta telefonlar uchun
    zarur bo„lgan elektr energiyasini Quyosh batareyalari yordamida ta‟minlashni 
    ko„rib chiqaylik. Quyosh batareyasi sutka davomida o„rtacha hisobda 10 soat elektr
    tokini ishlab chiqaradi. Har birining quvvati 10 W dan bo„lgan 11 ta chiroqlar 
    (LED) sutkasiga o„rtacha hisobda 8 soat va 3 ta mobil telefonlar quvvati 10 W li
    zaryadlash qurilmasidan 3 soat davomida zaryadlansa, jami o„rtacha 0,97 kW ∙ soat 
    elektr energiyasi sarflanar ekan (2.1.2 – jadval). Hozirgi kunda 1 kW ∙ soat elektr
    enegiyasi 167 so„m 40 tiyinni tashkil etadi. Demak, sutkasiga o„rtacha 162,378 
    so„mlik elektr energiya sarflanar ekan. Bu elektr energiyani Quyosh batareyasi
    yordamida ta‟minlaydigan bo„lsak, 2.1.3 – jadvaldagi hisob – kitoblarga ko„ra 11 
    chiroqlar va 3 ta telefonlarni sutka davomida uzluksiz elektr energiya bilan
    ta‟minlash uchun quvvati 100 W bo„lgan Quyosh batareyalaridan foydalanamiz va 
    ushbu Quyosh batareyalarini o„rnatish hozirgi kunda barcha xizmatlar bilan
    birgalikda 3 900 000 so„mni tashkil qilar ekan (2.1.3 – jadval). Quyosh batareyalari 
    kun davomida 2,28 kW ∙ soat elektr energiyasi akkumulyatorlarga yig„adi va bu
    Quyosh batareyasi bilan 11 chiroqlar va 3ta telefonlar sutka davomida uzluksiz 
    elektr energiyasi bilan ta‟minlanar ekan.
    Endi, maishiy texnika asboblari sonini orttirib, ularni Quyosh batareya 
    yordamida elektr energiyasi bilan ta‟minlashni ko„rib chiqamiz. Yuqoridagidek
    hisoblashlar natijalariga ko„ra, 11 ta chiroqlar, 3 ta mobil telefonlar, 1 ta televizor, 


    Download 109,37 Kb.
    1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21




    Download 109,37 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    – rasm. Quyosh batareyalari yordamida harakatlanuvchi “Hy Solar Kit” g„oyali

    Download 109,37 Kb.