12.13. Unifikatsiyalangan elektr yuritmalarning elektr boshqaruv sxemalari Barcha unifiksiyalangan elektr yuritmalar uchun (B, V, G, D tipli) prinsipial
boshqaruv sxemasi 12.19- rasmda keltirilgan.
Bu sxema quyidagi shartlarga javob beradi:
1-kuch tarmoqlarini ta‘minlash zanjiri va boshqaruv zanjiri 380/220 V
kuchlanish tarmog‘idan bajariladi.
2-sxemaning boshqaruv zanjiri kuch tarmog‘i, signallash zanjiri
yuklamalar va qisqa tutashuvlardan himoya qilingan.
3-ishga tushirgich g‘altaklari nol o`tkazgichga. Boshqaruv apparatlari
kontaktlari va magnit ishga tushirgich blok kontaktlari faza tomonidan ulangan.
Sxemalarni bunday ulanishi boshqaruv zanjirida «yolg‘on ish» tartibini oldini
oladi.
4 -reversiv magnit ishga tushirgichlarning g‘altagidan tok o`tayotganda
boshqasi bilan bir vaqtda ulanib qolinishini oldini oladi. Buning uchun
boshqaruv zanjiridagi har bir g‘altakga keyingisining ochiladigan kontakti
ulanadi.
5 - oraliq holatlardagi to`xtashlarda (texnologik jarayon talabiga ko`ra)
mahkamlovchi armaturani sekinlik bilan ochish va yopish vazifasini bajaradi.
6 - boshqaruv sxemasi mahkamlovchi armatura elektr yuritmasini har
167
qanday oraliq holatlarda «Stop tugmasi yordamida to`xtatish imkonini beradi, shu
jumladan keyingi ochish va yopish buyruqlarini qabul qiladi.
7 - qo`l va avtomatik boshqaruv rejimlarida sxema nollash himoya
vositasiga ega.
12.27- rasm. B, V, G va D tipidagi elektr yuritmalarni prinsipial elektr boshqarish sxemasi 8 - sxema elektr yuritmani 3–turdagi mahkamlovchi rejimini ta‘minlaydi:
-
armatura majburiy mahkamlashni talab etmaydi.
-
armatura majburiy mahkamlashni faqat «Yopiq» holatida talab qiladi.
-
armatura majburiy mahkamlashni «Ochiq» va «Yopiq» holatlarda
talab qiladi. Buning uchun muftali o`chirgichning VMO, VMZ
kontaktlari va KV(O), KV(Z) oxirgi o`chirgichlaridan foydalaniladi.
9- Armaturaning holatini signallash quyidagi prinsip asosida bajariladi.
-bitta «Mufta» HLM signali paydo bo`lishi shuni bildiradiki, bunda
mahkamlovchi armatura o`zining oxirgi holatlaridan biriga yetib bormagan.
-mahkamlanmaydigan armaturada «ochiq» va «yopiq» holatlarini signallash yo`l
o‘chirgichlari kontaktlari orqali HLO, HLZ lampalari yordamida bjariladi.
- mahkamlanuvchi armaturaning mahkamlash ko`zda tutilgan oxirgi holatida 2 ta
mufta ochiq yoki yopiq signallari paydo bo`ladi bu holda motor aylanuvchi
momenti chegaralovchi mufta orqali ishdan to`xtaydi va uning yo`l qo`lochogi
holatini signallash tugmasiga ta‘sir ko`rsatadi. VMO va VMZ o`chirgichlari
motor teskariga harakatlangan o`zining boshlang‘ich holatiga qaytadi.
10- Elektr motori ishga tushirilayotgan vaqtda VMO va VMZ kontaktlari
ishlamaydi.
168
11- Distatsion boshqaruv qurilmalari texnik tavsiflarga ko`ra maxsus
buyurtma asosida bajariladi.
12.1-jadval
Boshqaruv apparatlari elektr motorlari yuritmalarining texnik tavsifi
