45
Avtomobil burilishlarida yo„lni yoritishni yaxshilash uchun rul chambaragi
burilishiga, harakat tezligiga, ko„ndalang va burchak tezlanishlariga
mos ravishda
faralar burilishini ta'minlaydi. Shu tarzda avtomobil burilish jarayonida faralar
yorug„ligi yo„l yo„nalishini «kuzatib» boradi va haydovchi yo„lning holatini
oldindan bilishi mumkin.
Harakat tezligi, rulni burilish burchagi, avtomobilning
burchak tezliklari kabi turli parametrlarga asoslangan
holda elektron boshqaruv
tizimi faralarning kerakli burchagini hisoblab chiqadi va ijrochi mexanizmlarga
tegishli buyruqlar beradi.
• Ko„rinmas to„siqlarni aniqlash tizimlari:
Bunday tizimlarga haydovchiga to„siqlar mavjudligi haqida ma'lumot
beruvchi turli xil qurilmalar (mashinaning atrofidagi joyni ko„zdan kechiradigan
turli xil lokatsion datchiklari bo„lgan) kiradi.
Ushbu tizimlarga shuningdek,
infraqizil nurlarni tarqatuvchi qurilmalardan foydalanadigan va haydovchiga
yo„lida ko„rinmaydigan ob'ektlarni ko„rinadigan tasvirlar o„zgartiradigan, yomon
ko„rinish sharoitda haydash xavfsizligini oshiradigan tunda ko„rish tizimlarini ham
o„z ichiga oladi.
• Yo„l yuzasidagi belgilarini kesib o„tishdan ogohlantirish tizimi:
Tizim haydovchini ma'lum yo„l qatori chizig„ini beixtiyor kesib o„tilganligi,
yo„l qatoridan chiqib ketganligi xaqida ogohlantiradi.
• «Ko„rinmaydigan zona»ni kuzatuv tizimi:
Tizim haydovchini yon atrofda
xarakatlanib borayotgan, uning yo„lda
manevr qilishiga xalaqit berishi mumkin bo„lgan boshqa avtotashuvchilar
avtotransport vositalari haqida yorug„lik yoki tovush signali vositasida yoki
video monitorda tasviri ko„rinishida ogohlantiradi.
• Yo„l belgilarini aniqlash tizimi:
Video tizimi yo„l belgilarini kuzatib boradi va ularni videomonitor(asboblar
paneli)da takrorlaydi yoki oldingi oynaga joylashtiradi.
• Transport vositasi orqaga harakatlanganda to„siqlarni aniqlash tizimi:
46
Ushbu tizim transport vositasi orqaga qarab harakatlanganda to„siqlarni
(ultratovush, radar yoki infraqizil nur sochish yordamida) ko„rsatadi va to„siq
aniqlashtirilgandan so„ng haydovchiga xabar beradi.
•
Haydovchi holatini kuzatish tizimi:
Tizim haydovchining boshqaruvchanlik harakatlari(reaktsiyasi)ini,
uning
ko„zlari holatini va h.k.larni kuzatib boradi va uni diqqatini kuchaytirish uchun
tovushli (ovozli) signal bilan ogohlantiradi.
• Navigatsiya tizimlari:
Avtomobil tunnelda va sun'iy yo„ldoshlardan olingan signal yo„qoladigan
boshqa joylarda harakatlangan holatlarda, avtomobil
ichidagi datchiklardan
ma'lumotni ishlatadigan faol tizimlar.
• Yo„l xarakati xolati xaqida axborot berish tizimi:
Tizim
haydovchiga
yo„llardagi
tirbandliklar
mavjudligi
haqida
ogohlantiradi, svetofor ning ruxsat beruvchi signaliga mos o„tish uchun optimal
harakatlanish tezligi va boshqalar haqida axborot beradi.
• Meteorlogik sharotlar haqida axborot berish tizimlari.
• Yo„lda piyodalar mavjudligi haqida ogohlantirish tizimi.
• «To„xta» (
«Stop») belgisi (chizig„i) mavjudligi haqida ogohlantirish tizimi.
