O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi a. D. Abdazimov, Е. O‟ljayev, N. N. Omonov




Download 5,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet51/80
Sana17.01.2024
Hajmi5,59 Mb.
#139477
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   80
Bog'liq
TEXNIK TIZIMLARNI BOSHQARISH

 
Zamonaviy datchiklar
O„lchamlarni o„ta kichiklashtirish (miniatyurizatsiya) intellektual, simsiz 
hamda aralashtirish datchiklarining rivojlanishiga imkon berdi. Intellektual datchik 
mikroprotsessorni yanada foydali signalni olish uchun datchigi bilan 
integratsiyalash orqali olingan. Masalan, teshikdagi bosimning o„zgarishini 
o„lchash uchun bosim o„zgarishlari datchigidan foydalanilganda, signal bosim 
o„zgarishi bilan chiziqli ravishda o„zgarib boradi, biroq teshikdan o„tadigan oqim 
7
Srivastava A. K., Goering C. E., Rohrbach R.P., Buckmaster D. R. Engineering principles of 
agricultural machines. ASABE, 2006 - р.124-125 


130 
tezligining 
kvadrat 
ildizidan 
kelib 
chiqib. 
Datchikga 
integrallashgan 
mikroprotsessor oqimning tezligiga ko„ra chiziqli ravishda o„zgaruvchi signalni 
berishi mumkin. Qo„shilgan datchiklar bittaga birlashtrilgan datchik va 
mikroprotsessordan tashqari o„zida yanada ko„pini olishi mumkin. Masalan, urug„ 
namligi datchigini sarf qilish datchigi bilan qo„shishni quruq urug„ning og„irligini 
va sarf qilinishini hisob qiluvchi datchik asosida amalga oshirish mumkin. Simsiz 
datchik radiouzatuvchi qurilmani o„z ichiga olib, simsiz uzatilishi lozim bo„lgan 
datchiklarni ma'lumotlarini uzatish uchun qo„llaniladi. Ushbu datchik aylanuvchi 
tirsakli valda yoki simli ulanishlardan foydalanish noqulay bo„lgan boshqa 
birikmalarda o„rnatilganda juda ham foydali hisoblanadi. 
Ko„pincha datchiklar milli tester yoki raqamli multimetr yordamida 
tekshirilishi mumkin. Mazkur priborlar datchiklarning elektr zanjirlari rezestivligi, 
kontaktli ulanmaning mavjudligi yoki yo„qligi, passiv datchigiga uzatiladigan 
elektr kuchlanish kabi parametrlarini aniqlab olishga imkon beradi. Ushbu 
parametrlarning barchasi datchik boshqaruv tizimidan uchirilganda, ya'ni statik 
holatida bo„lganida aniqlanishi mumkin. Bu kabi tekshiruvlar datchiklarning 
barcha nosozliklari haqida haqiqiy ma'lumotlarni olish imkonini bermaydi, chunki 
ushbu holatda u real zarar keltiruvchi omillarning ta'sirisiz tekshiriladi. Otsillograf 
va boshqa tashqi nazorat-o„lchov priborlari (multimetr, statsionarli motor-testerlar 
va h.k.) yordamida diagnostik tekshiruvlarni o„tkazish uchun diagnostik postlar 
o„tuvchi kabellar va razyomlar (uzgichlar) to„plami bilan jamlanilishi lozim. 
2.11.1 - rasmda MSUD datchiklarning ayrim turlari uchun chiqish signallari 
shablonlari - ossillogrammalari (namunaviy shakllari) tasvirlari keltirilgan. 
Tester yordamida tekshirishdan farqli o„laroq ossillograf ishlovchi 
dvigatelda datchiklarning parametrlarini nazorat qilishni ta'minlaydi. Bu esa 
nafaqat barqaror nosozliklarni, balkim datchiklarning yuzaga keladigan 
nomuntazam bo„ladigan xatoliklarni aniqlash imkonini beradi. 


131 
2.11.1-rasm. Datchiklarning ayrim turlari chiqish signallari tipik na'munaviy
shakllari (ossillogrammalari): a – meandr shakldagi signalning ossillogrammasi; 
b – dvigatel harorati datchigi signalining ossillogrammasi; v – drosselli zaslonka 
holati datchigi elektr signalining ossillogrammasi; g – kislorod konsentratsiyasi 
datchigi elektr signalining ossillogrammasi; d – detonatsiyalar datchigi 
signallarining ossillogrammasi; ye – ichki yonish dvigateli aylanishlari chastotasi 
induktivli datchiklari signallarining ossillogrammasi; j – dvigatel tirsakli val 
holatini qayd etuvchi induktivli datchik signallarining ossillogrammasi; z – Xoll 
effektidan foydalanilgan holda bajarilgan ichki yonish dvigateli tirsakli valining 
burchakli holati va aylanishlari chastotasi datchigi signallarining 
ossillogrammasi; i – absolyut bosim datchigining signallari ossillogrammasi 
 


132 

Download 5,59 Mb.
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   80




Download 5,59 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi a. D. Abdazimov, Е. O‟ljayev, N. N. Omonov

Download 5,59 Mb.
Pdf ko'rish