154
Magnit oqimining kommutatsiyasi ekranli to„skichlari (3)
va tirqishlari bor yumshoq
magnitli po„latdan tayyorlangan rotor (2) yordamida amalga oshiriladi. Rotor datchik –
taqsimlagich vali (4) bilan birga aylanadi, undagi tirqishlar soni dvigatel silindrlari
soniga teng.
Rotor tirqishlari yonidan doimiy magnit o„tayotganida uning magnit oqimi kuch
chiziqlari Xoll elementi (XE) yuzasiga ta‟sir
qiladi va uning chiqishida
e
x
e.yu.k.
hosil bo„ladi (2.14.5-rasm).
2.14.4-rasm. Xoll datchigi sxemasi: 1 - magnit vositasida boshqariladigan
integral sxema; 2 - rotor; 3 - ekran; 4 - datchik-taqsimlagich valigi; 5- magnit;
6 - mikroo„zgartirgich korpusi
Magnit vositasida boshqariladigan integral sxema bilan magnit orasidagi tirqishga
rotor ekrani ro„para kelganda magnit oqimining shuntlanishi yuz beradi va
e
x
qiymati
minimumgacha tushib ketadi (2.14.5-rasm). Magnit oqimining davriy ravishda
o„zgarishi natijasida Xoll datchigi chiqishida dvigatel tirsakli valining burchak
holatiga mos kuchlanish
d
U
ning to„g„ri burchakli impulslar ko„rinishidagi signali
shakllanadi (2.14.5-rasmga qarang).
IYOD 2.14.6-rasmda Xoll effekti asosida
ishlaydigan VAZ rusumli
avtomobillar dvigateli taqsimlash vali holati datchigi yoki faza datchigi(FD)ning
umumiy ko„rinishi keltirilgan, uning vazifasi birinchissilindr porshenining siqish
fazasi so„ngidagi yuqori qotish nuqtasini aniqlab berish.
155
2.14.5-rasm
.
Xoll elementi e.yu.k. va Xoll datchigi chiqishidagi
kuchlanishning rotorning burilish burchagiga bog„ligi
2.14.6-rasm. IYOD taqsimlash vali xolati datchigining umumiy ko„rinishi
Datchik korpus, tirqishli elektrod va elektr ulagichdan iborat bo„lib,
silindrlar kallaklar blokining chap tomoniga, uning rotori esa taqsimlash valiga
o„rnatiladi. Rotorni tashqi aylanma yuzasining datchikka ro„para,
yarim aylana
segment qo„rinishidagi qismi(shtorka) metall qoplamaga ega va u datchika
yo„naltirilgan reper ekrani vazifasini bajaradi. Segment shtorka datchika eng yaqin
kelgan xolatda (oradagi havoli tirqish 0,5–1,5 mm diapozonda bo„lishi kerak)
datchik EBB ga 12 V kuchlanishli elektr signal uzatadi.
Temperatura datchiklari ob‟ekt xarorati haqidagi ma‟lumotni manbadan oladi
va boshqa qurilma yoki shaxs tomonidan tushuniladigan shaklga o„zgartiradi.
156
Avtotransport vositalari elektron boshqaruv tizim-larida temperatura datchiklari
sifatida yarim o„tkazgichli termorezistor-larning takomillashtirilgan
turlari joriy
qilingan bo„lib, ular yuqori sezuvchanlik,barqarorlik va texnologik xususiyatlari,
inersiyasining kichikligi, hamda tuzilishining soddaligi kabi afzalliklarga ega. Ular
integral temperatura datchiklari toifasi kirib
tashqi tarmoqli sxemaga
(kuchaytirgich) ega bo„lgan bir kristalli issiqlik sezuvchan yarim o„tkazgichli
elementdan tashkil topgan. Datchikning chiqish signali kuchlanish ko„rinishida
bo„ladi.
Laboratoriya stendida yuqori sezuvchanlikka ega yarim o„tkazgichli
DS12830
rusumli
intelektual temperatura datchigi (2.14.7-rasm) elektrmotor korpusigi
o„rnatilgan. Datchik korpusdagi xarorat xaqidagi analog elektr signalni o„zining
mikrosxemasi yordamida raqamli ko„rinishga
2.14.7-rasm. DS12830 rusumli temperatura datchigi sxemasi
aylantirib stend kontrolleriga uzatadi va zarur vaqtda displeyda aks ettiriladi, ya‟ni
bunda temperatura datchigi elektrmotor xaroratini nazorat qilish vazifasini
bajaradi.. Datchikning tavsifi quyida keltirilgan.
