–rasm. Himoyaviy nollashning prinsipial sxemasi

237
Elektr uskuna qobig‘idagi yerga nisbatan kuchlanish: 
q
o
q
n
f
u
R
R
R
z
z
U
U




1
, V (10.3)
Neytralning yerga nisbatan kuchlanishi 
q
o
o
n
f
o
R
R
R
z
z
U
U




1
, V (10.4)
Nol simining bir necha bor takroriy zaminlanishining ahamiyati 
shundan iboratki, qisqa tutashuv vaqtida elektr uskuna qobig‘iga 
o‘tgan kuchlanish miqdorini pasaytirish. Ayniqsa nol simi uzilgan 
bo‘lsa buning ahamiyati katta bo‘ladi. Nol simini bir necha bor 
takroriy zaminlanishi qobiqqa o‘tgan kuchlanishni yana ham 
pasaytirishga sabab bo‘lib xavfsizlikni oshiradi.
Nollashdan asosiy maqsad, bir faza elektr uskunaning qobig‘iga 
tekkanda maksimal tok himoyasining ishlashini ta’minlashdir. Buning 
uchun qisqa tutashuv toki himoyaning ustavka tokidan ancha katta 
bo‘lishi kerak. 
ETQ talablariga muvofiq qisqa tutashuv toki yaqin joylashgan 
himoya vositalarining ustavka tokidan kamida 3 marta katta bo‘lishi 
kerak. Shu bilan birga nol simining to‘liq o‘tkazuvchanligi faza simi 
qarshiligining 50% dan kam bo‘lmasligi kerak. Nol simining ulangan 
joylari ishonchli bo‘lishi va har bir elektr uskunaning qobig‘idan 
manbaning neytraligacha uzluksizlik ta’minlanishi kerak. 
Shuning uchun nol simining himoyalanayotgan qobiqqa bo‘lgan 
ulanishlari payvandlangan bo‘lishi kerak. Nol simi barcha zaminlan-
gan metall konstruksiyalar bilan ulanadi (suv, yonuvchi va portlovchi 
aralashmalar quvurlari bundan istisno). Nol simining uzluksizligini 
ta’minlash uchun unga saqlagich yoki avtomat uzgich o‘rnatish man 
qilinadi. Bir fazali iste’molchilar qobiqlarini nollash alohida 
o‘tkazgich (yoki kabelning bitta simi) orqali amalga oshiriladi va uni 
ishchi tok o‘tkazgichi vositasida qo‘llash mumkin emas. 

238
Nol simi, 200 m dan uzoqroq tarmoqlarning oxirida va uzunligi 
500 m tarmoq va shoxobchalarning o‘rtasida takroriy zaminlanishi 
lozim. 
Transformatorning yoki generatorning neytrali ulanadigan 
zaminlagichlarning qarshiligi 4 Om dan, takroriy zaminlagichlarning 
qarshiligi 10 Om dan oshmasligi lozim. Manbaning quvvati 100 kVA 
va undan kam bo‘lsa. Neytral zaminlagichning qarshiligi 10 Om dan, 
takroriy zaminlagichlarning qarshiligi 30 Omdan oshmasligi lozim. 

Download 7,14 Mb.