92
S
t
=t vaqtni biror holatiga mos keluvchi tasodifiy bo„lmagan qo„shiluvchilar
yig„masi.
Gaus va teng ehtimollar qonunlari kompozitsiyasi tashqil etuvchi har bir
qonunlarni yakuniy taqsimotga ta‟sir ko„rsatish darajasiga bog„liq
holda turli
shakldagi taqsimlanish egrilarini yaratadi.
)
(
t
а
funksiyasi ishlov berish turi aniqligiga bog„liq
va L
o„r
ko„rsatkichlariga
ega Gaus qonuni va yoyilish maydoni kattaligiga jarayon tezligi va davomliligi ta‟sir
ko„rsatuvchi va l=(b-a)/2 ko„rsatkichli kesuvchi asbob eyilgan holda solishtirma
yoyilish
va
kesish
davomliligi bilan aniqlanadi, ehtimollar qonuni bilan
shakllantiriladi.
Shunday qilib,
)
(
t
а
funksiyasini o„rta kvadratik
og„ishli egrisi
cho„qqisini vaqt ichida teng ehtimollar qonuni egrisini 2L ko„rsatkichi kattaligiga bir
maromda siljishi natijasi deb qarash mumkin.
2.31-rasm
)
(
t
а
egrisi keltirilgan va u t vaqtni ma‟lum
payti quyidagi formula
bilan ifodalanadi:
)
2
/
)
(
2
2
2
1
)
(
t
о
С
а
х
е
t
а
2.31-rasm. a(t) funksiyasi egrisi
Bu erda:
)
(
t
а
funksiyasini shakllantiruvchi Gausli taqsimlanishi o„rta kvadratik
og„ishi:
0
а
-boshlang„ich vaqt paytidagi o„lchamni o„rta arifmetik qiymati.
)
(
t
а
funksiyasini o„rta kvadratik og„ish
а
quyidagicha aniqlanadi.
а
а
2
3
1
1
93
)
(
t
а
funksiyasini egrisi shakli l ni Gausni o„rta kvadratik og„ishi
ga nisbati
bilan aniqlanuvchi
а
ko„rsatkichiga bog„liq bo„ladi:
/
l
а
O„lchamlarni
)
(
t
а
funksiyasi bo„yicha taqsimlanishida o„lchamlarni w yoyilish
maydoni
a
ko„rsatgichiga quyidagicha bog„liq:
a
3
4
10
24
w
4,74
a
4,14
a
3,76
a
3,56
a
Nuqtali diagrammalarni tuzishni nazarda tutadigan
usul bu kamchilikka ega
emas, bunda ishlov berilayotgan detalni o„lchamlarini o„z garishini, ularga ishlov
berish ketma-ketligiga mos holda, grafik tarzda ifodalaniladi[7].
Ishlov berishni
taxminiy aniqligini bir xil sharoitlarda ishlov berilgan detallar partiyasi uchun eyilish
egri chizig„iga asoslangan holda aniqlash ishlov berishni ketma-ketligini aks
ettirmaydi.
Bunday diagrammani qurish uchun absisa o„qi bo„yicha ma‟lum ketma-ketlikda
ishlov berilayotgan detallar
tartib nomerlari belgilanadi, ordinata o„qi bo„yicha esa
ishlov berish natijasida olinadigan o„lchamlar belgilanadi (2.32 – rasm).
2.32 – rasm. Nuqtali diagramma.
