|
- BOB. MEXANIK ISHLOV BERILGAN YUZA SIFATIBog'liq Darslik Safoev ТМТ 2017 (Lotincha)3- BOB. MEXANIK ISHLOV BERILGAN YUZA SIFATI
3.1. Yuza g„adir-budurligini me‟yorlash va belgilash tizimi
Standartga binoan
yuzaning g„adir-budurligi
– yuzaning, masalan, asos
uzunlik
yordamida ajratib ko„rsatilgan nisbatan kichik qadamli notekisliklarning
majmui.
Asos uzunlik
– yuzaning g„adir-budurligini tasniflovchi notekisliklarni
ajratish uchun foydalaniladigan asos chiziq uzunligi.
Asos chiziq (yuza)
– berilgan geometrik shaklning chizig„i (yuzasi) bo„lib,
profil (yuza)ga nisbatan ma‟lum tartibda o„tkaziladi va yuzaning geometrik
ko„rsatkichlarini baholash uchun xizmat qiladi. g„adir-budurlik detal yuzaki
qatlamlarining qirindisi hosil bo„lish natijasida paydo bo„lgan plastik deformasiyasi,
kesuvchi qirralarning notekisliklari detal yuzasida aks etishi ishqalanishi, yuzadan
material parchalari yulib olinishi va boshqa sabablar tufayli paydo bo„ladi. g„adir-
budurlikning sonli qiymatlari yagona asos deb qabul qilingan profilning o„rta
chizig„idan o„lchanadi.
Profilning o„rta chizig„i
– nominal profil shakliga ega bo„lgan asos chiziq. U
shunday o„tkazilganki, asos uzunlik chegarasida profilning shu chiziqdan o„rtacha
kvadratik eng kam bo„ladi. G„adir-budurlikni profilning o„rta chizig„idan boshlab
sanashni o„rta chiziq sanoq tizimi deb atashadi. Bunda o„rta chiziq m harfi bilan
belgilanadi. Agar g„adir-budurlikni o„lchash uchun yuzaning
uzunligiga teng
bo„lgan qismi tanlangan bo„lsa, qadami
dan ortiq bo„lgan notekisliklar (masalan,
to„lqinsimonlik) hisobga olinmaydi. Pribor ko„rsatkichlari yoyilishini va notekisliklar
tuzilishi bir xil bo„lmasligini hisobga olib, g„adir-budurlikni ishonchli baholash
uchun o„lchashni yuzaning har xil joylarida bir necha marta qaytarish, o„lchash
natijasi sifatida bir nechta baholash uzunliklarida o„lchangan g„adir-budurliklarning
o„rtacha arifmetik qiymatini qabul qilish lozim.
|
| |
