Bog'liq Ipakchilik fanidan amaliy laboratoriya mashgulotlari
Biologik usulda barg sifatini aniqlash. Bu usul qo’llanganda
tekshiriladigan tut navlari yoki duragaylarning barg sifatini baholash uchun
ularning bargi bilan ma’lum zot yoki duragayga tegishli ipak qurti bilan boqiladi.
Bu usulda uch qaytarilish bo’yicha 300 va jami 900 dona qurt alohida olinib
boqiladi. Bundan tashqari qurtni boqish vaqtida, ular soni (g’ana almashish va
nobud bo’lishi tufayli) kamayib ketmasligi uchun o’rnini to’ldirish maqsadida
yana 300 dona qo’shimcha) qurt ham boqiladi.
Sifati tekshiriluvchi nav yoki duragaylarning barglari har kuni ma’lum
vaqtda ikki muddat (ertalab soat 7-8 va kechqurun 19-20 lar)da tayyorlanib,
qurtga berilguncha salqin xonalarda polietilen xaltalarda saqlanadi.
Ipak qurtining yashash jarayoni, u iste’mol qilgan u yoki bu navning barg
tarkibidagi suv, mineral va organik moddalarning miqdoriga bog’liqdir.
Biologik usulda u yoki bu qurt zoti uchun ma’lum bir ekologik sharoitda
o’sgan tut bargining sifati uzil-kesil baholansa ham, lekin u yoki bu navning barg
tarkibidagi elementlar miqdori o’rtasidagi mavjud farqini izohlay olmaydi. Bu
jihatdan barg tarkibini kimyoviy yo’l bilan talqin etish qo’l keladi.
Shu sababli, u yoki bu navni baholashda qurt boqish bilan bir vaqtda bargni
kimyoviy tahlil qilishni bir-biriga bog’lab olib borish maqsadga muvofiqdir.
Kimyoviy tahlil usuli bargdagi oziq moddalar miqdori bilan asosiy
agroekologik sharoitlarning ta’siri o’rtasidagi o’zaro aloqadorlikni aniqlashga
yordam beradi. Bargning kimyoviy tarkibi uning hosildorligi bilan birga nav
sinashda asosiy ko’rsatkichlardan biri hisoblanadi. Nihoyat, bargning kimyoviy
tarkibini o’rganish va uning asosiy ko’rsatkichlar dinamikasini muayyan
252
agrotexnik tadbirlar ta’sirida o’zgarishini bilish orqali biz xoxlagan yo’nalishda
barg sifatini yaxshilashga erisha olishimiz mumkin.
