296
to’liq parvarish qilish kerak. Bu ko’ng’iz qoramtir yoki to’q qo’ng’ir rangda.
Oyoqlari va mo’ylovlari qizg’ish qoramtir. Qo’ng’izning tana uzunligi 15-20 mm.
Erkagining mo’ylovlari urg’ochisinikiga nisbatan kaltaroq. Tanasining ustki
qismi kulrang yoki qoramtir-kulrang tuklar bilan qoplangan. Urg’ochi hasharot
daraxtlarning tanasiga tuxum qo’yadi. Tuxumdan chiqqan lichinkalar (qurtlar)
po’stloq ostini kemirib teshib o’ziga yo’l ochadi. Kuzga borib ular daraxt
tanasining ichki qismini ham teshib anchagina jiddiy zarar keltiradi va daraxt
qurib qoladi. Ko’payish generasiyasi bir yillik (ba’zan ikki yillik bo’lishi ham
mumkin). Lichinkalar po’stloq ostidagi o’zlari tayyorlagan beshikchalar
(chuqurchalar)da g’umbakka aylanadi va o’sha joyda qishlab chiqadi.
Qo’ng’izlarning tabiatga uchib chiqishi (Toshkent viloyatida) iyun oylarining
boshida boshlanib, avgust oyigacha davom etadi. Avgust oyida ham bitta-ikkita
vakillari uchrab turadi. Tog’li xududlarda esa dengiz sathidan balandligiga qarab
kechroq bo’lishi mumkin. Ular asosan kechasi harakatlanadi, ba’zan yorug’da
ham uchadi. Tut mo’ylovdori tut, yovvoyi va madaniy olma navlari, hamda
boshqa mevali daraxt turlariga zarar yetkazadi. Lekin asosiy zararlaydigan daraxti
tut hisoblanadi. P.P.Arxangelskiy ma’lumotlariga ko’ra tut mo’ylovdori O’rta
Osiyoda keng tarqalgan bo’lib, jumladan O’zbekistonning aksariyat tumanlarida
qayd qilingan. Bundan tashqari bu zararkunanda Qirg’iziston va Tojikistonning
voha va tog’ zonalarida ko’p uchraydi. Shuningdek, Primorye, Saxalin,
Mongoliya va Xitoy o’rmonlarida ham keng tarqalgan.
