|
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universitetiBog'liq 13123 2 1FD84CBF425850F4B87C7475717DB6DB2C4A867CMurakkab birikmalar. Murakkab birikmalar yelim yordami
bilan biriktiriladigan birikmalarga murakkab birikmalar deyiladi.
Murakkab birikmalar ikki detaldan tashkil topib, biri “tirnoq”,
ikkinchisi “quloqcha” deb yuritiladi. Agar tirnoq va quloqchalar
ikkitadan ko’p bo’lsa, “ko’p tirnoqli birikma” deyiladi. Bu tirnoqli
birikmalar
mebelsozlik,
shaxmat
taxttachalarini,
dastgohlarni
yasashda qo’llaniladi. Murakkab birikmalarni xillari ko’p bo’lib,
qaldirg’och quyruq, o’rtalik birikmalar, yashirin birikmalar deb
ataladi. Qaldirg’och quyruq birikmalar ko’proq rom, eshik kesakilarini
tayyorlashda, yog’ochdan uylar solishda ishlatiladi.
Mixlar bilan biriktirish. Duradgorlikda detallarni oddiy mixlar
bilan va burama mixlar, shurup yordamida biriktirish mumkin.
Duradgorlikda faqat juda qo’pol buyumlarga metall mixlar qoqiladi.
Mixning yo’g’onligi diametri u qoqiladigan detalning qalinligidan
oshmasligi kerak. Agar mix ikkala detallardan oshib ketsa unda
mixning uchini qayirib qo’yiladi. Mixni qoqishdan avval uning
kallasini asta sekin urish kerak, mixning o’zagining yarmi kirgach
qattiq zarb bilan urish kerak. Agar mix qiyshiq ketsa yoki bukilib
qolsa uni maxsus ombur, kertikli bolg’a va maxsus mix sug’urgich
bilan sug’urib olamiz. Qattiq va elastik yog’och mixini maxkamroq
ushlaydi, lekin mixni bunday yog’ochga qoqish ancha qiyin. Sanoatda
yo’g’onligi, uzunligi va kallaglari har xil mixlar ishlab chiqariladi.
Burma mixlar duradgorlik ishlarida, ya’ni eshik va derazalarning
oshiq-moshiqlarini o’rnatishda ishlatiladi. Bunday mixlar oddiy
mixlarga nisbatan ancha puxta birikma hosil qiladi. Pardozlanadigan
buyumlarni burchak birikmalarini mustahkamroq qilish uchun metall
burchaklari va uskunalar metall mixlar bilan mahkamlanadi. Burama
mix kallak va vintsimon o’yiqlar o’zakdan iborat mahkamlovchi
detallardir. Burama mixning kallagida otvyortka uchun ariqcha
bo’ladi. Burama mixlar yarim dumaloq, yashirin va yashirin kallaklari
shuningdek, o’zaklarning uzunligi bilan farqlanadi. Burama mixni
detallarga kiritish ancha qiyin, shuning uchun burama mixlarni
kiritishdan oldin bigiz bilan chuqurcha hosil qilinadi. Yashirin kallakli
uchn esa kichik parma bilan o’yiqcha ochiladi. Burma mixni shu
o’yiqchaga o’rnatib otvyorka bilan soat strelkasining yo’nalishi
bo’yicha buraladi. Yo’g’on va uzun burma mixlar uchun teshiklar
parma bilan o’yiladi. Uning diametri burma mix o’zagi diametrining
4/5 qismicha bo’lishi, chuqurcha o’zak uzunligi yarimcha
parmalanishi kerak.
|
| |
