• Simmetrik shifr
  • Kerkxofs prinsipi
  • -rasm. Kriptotizimning “qora quti” sifatidagi ko„rinishi




    Download 3 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet43/107
    Sana13.05.2024
    Hajmi3 Mb.
    #229692
    1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   107
    Bog'liq
    13241 2 62D59433227506AEF1BEA6CA35C85C6376F78A92

    2.9-rasm. Kriptotizimning “qora quti” sifatidagi ko„rinishi 
    Shifrlash va deshifirlash masalalariga tegishli bo‗lgan, ma‘lum bir alfavitda 
    tuzilgan ma‘lumotlar matnlarni tashkil etadi.
    Alfavit - axborotlarni ifodalash uchun foydalaniladigan chekli sondagi 
    belgilar to‗plami. Misollar sifatida: 

    o‗ttiz oltita belgidan (harfdan) iborat o‗zbek tili alfaviti; 

    o‗ttiz ikkita belgidan (harfdan) iborat rus tili alfaviti; 

    yigirma sakkizta belgidan (harfdan) iborat lotin alfaviti; 

    ikki yuzi ellik oltita belgidan iborat ASSII kompyuter belgilarining alfaviti

    binar alfavit, Ya‘ni 0 va 1 belgilardan iborat bo‗lgan alfavit; 

    sakkizlik va o‗n oltilik sanoq sistemalari belgilaridan iborat bo‗lgan 
    alfavitlarni keltirish mumkin. 
    Simmetrik shifr
    : Simmetrik shifrlarda ma‘lumotni shifrlash va deshifrlash 
    uchun bir xil kalitdan foydalaniladi. Bundan tashqari ochiq kalitli (assimetrik) 
    kriptotizimlar mavjud bo‗lib, unda shifrlash va deshifrlash uchun turlicha 
    kalitlardan foydalaniladi. Turli kalitlardan foydalanilgani bois, shifrlash kalitini 
    oshkor qilsa bo‗ladi va shuni uchun ochiq kalitni kriptotizim deb ataladi. Ochiq 
    kalitini kriptotizimlarda shifrlash kalitini ochiq kaliti deb atalsa, deshifrlash 
    kalitini shaxsiy kalit deb ataladi. Simmetrik kalitli kriptotizimlarda esa kalit - 
    simmetrik kalit deb ataladi. 
    Kerkxofs prinsipi 
    Ideal shifrlar uchun kalitsiz shifrmatndan ochiq matnni tiklashning imkoni 
    bo‗lmasligi zarur. Bu shart, hattoki hujumchilar uchun ham o‗rinli. Hujumchi 
    algoritm (Shifrlash algoritmi) haqida barcha ma‘lumotlarni bilgan taqdirda ham 
    kalitsiz ochiq matnni tiklashning imkoni bo‗lmasligi zarur. Ushbu qo‗yilgan 
    maqsad, amalda bundan farqdi bo‗lishi mumkin. 
    Kriptografiyaning fundamental nazariyasiga ko‗ra kriptotizimning ichki 


    62 
    ishlash prinsipi hujumchiga to‗liq oshkor bo‗lishi zarur. Hujumchiga faqat 
    kriptotizimda foydalanilgan kalit noma‘lum bo‗lishi zarur. Bu ta‘limot Kerkxofs 
    prinsipi deb ataladi. 
    Kerkxofs prinsipining asosiy mohiyati
    . Agar hujumchi kriptotizimni qanday 
    ishlashini bilmasa, u holda uni kriptotizimga hujum qilishi yanada qiyinlashadi. U 
    holda, nima uchun biz xujumchini ishini osonlashtirmoqdamiz? Kriptotizim 
    xavfsizligi uchun sir tutilgan loyihalashga ishonishning bir nechta muammolari 
    mavjud. Birinchidan, ―sir tutilgan‖ kriptotizimlarning tavsilotlari kamdan-kam 
    hollarda uzoq vaqt sir saqlanib qoladi. Dasturiy ta‘minotdan algoritmni tiklash 
    uchun teskari muhandislik usullaridan foydalanish mumkin va ular orqali hattoki 
    qurilmalarda yozilgan algoritmlarni qayta tiklash (aniqlash) mumkin. Bundan 
    tashqari yana bir muhim jixat shundaki, uzoq vaqt sir tutilgan kriptotizim ommaga 
    oshkor bo‗lganda, xavfsiz emasligi isbotlangan. Sir tutilgan kriptotizimlar kichik 
    doiradagi foydalanuvchilar (mutaxassislar) tomonidan ishlab chiqilgani va 
    testlangani bois, ko‗p sonli foydalanuvchilar (ommaga oshkor etilganda) 
    tomonidan testlanish natijasida uni xavfsiz emasligi ko‗p hollarda aniqlangan. 
    Bunga misol sifatida, Microsoft tomonidan kriptotizimlar ishlab chiqishda

    Download 3 Mb.
    1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   107




    Download 3 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    -rasm. Kriptotizimning “qora quti” sifatidagi ko„rinishi

    Download 3 Mb.
    Pdf ko'rish