170
Parda qatlam sirtini jilolash va silliqlash
Yorug’lik nurini o’zidan xuddi ko’zguga o’xshab qaytaradigan
yuqori sifatli yuza olish maqsadida lok-bo’yoq parda qatlam sirtlari
maxsus materillar bilan jilolanadi. Jilolash materiali deb, lok-bo’yoq
parda qatlamlarni silliqlash va ularni yaltiratishga mo’ljallangan
tarkiblarga aytiladi. Ularga tekislovchi
va jilo beradigan suyuqliklar,
pastalar va nihoyat yaltiratilganidan keyin detallar ustidagi moy yuqini
ketkazuvchi tarkiblar kiradi. Hozirgi vaqtda parda qatlamlarni pastalar
yordamida jilolash eng samarali va keng tarqalgan usullardan biridir.
Pastalar bilan jilo berishda parda qatlam sirti ishqalanishi tufayli
sezilarli darajada qiziydi va yumshagan pasta qismlari jilolash
elementining bosimi ostida sirtdagi noteksliklarni to’ldirib silliqlaydi.
Jilo berish pastalari xuddi jilvirlash pastalari
yordamida jilolash eng
samarali va keng tarqalgan usullardan biridir. Pastalar bilan jilo
berishda parda qatlam sirti ishqalanishi tufayli sezilarli darajada
qiziydi va yumshagan pasta qismlari jilolash elementining bosimi
ostidagi sirtdagi noteksliklarni to’ldirib silliqlaydi.
Pardozlashda atrof
-
muxitni muxofaza qilish
Mebel va yog’ochsozlik sanoatining
pardozlash sexi hamda
uchastkalaridan inson salomatligi uchun zararli va xavfli bo’lgan turli-
tuman uchuvchan eritkich va suyultiruvchi moddalar: benzin, benzol,
ksilol, aseton, sterol, etil, metil, butyl, spirtlari, skipidar, uayt-spirt va
boshqalar ishlatiladi. Lok - bo’yoq parda qatlamlarining qotish
jarayonida ulardan erituvchi va suyultiruvchilar uchib ketadi. Shuning
uchun tashqariga chiqarib yuborishdan oldin bu moddalar yetarli
darajada tozalanmasa, ular havoni, tuproq, daryo va yer osti suvlarini
hamda suv havzalarini ifloslantiradi. Yo’g’ochga ishlov berishda
undan chiqadigan yog’och
kukunlari, jilvirlash materiali changlari
ham atrof muhitni iflos qiladi.
Lok-bo’yoqlar tarkibida eritkich va suyultirgichlardan tashqari
plastifikatorlar hamda parda hosil qiluvchilar bo’ladi. Tabiiy va
sintetik lok-bo’yoq materiallar yog’och hamda yog’och
materiallarni
pardozlashda asosiy material bo’lib ularni eritish va ish holatiga
keltirish uchun nomlari yuqorida keltirilgan kimyoviy moddalardan
keng foydalaniladi.
Nitroselluloza, smola va plastifikatorlarning aralashmasi quyuq
gelsimon massa bo’lib, ularga ishlatishdan
oldin suyultirgichlar
qo’shiladi. Toluol, butyl va etil spirtlari eng yaxshi suyiltirgichlardir.
171
Suyultirgichlarning fizik-kimyoviy xossalaridan biri ularning tez va
oson uchuvchanligidir. Shuningdek ular o’z-o’zidan malum sharoitda
alangalanib, yonib ketishi mumkin.
Eritkichlar sifatida uchuvchan moddalardan foydalanganda ish
joyida ularning bug’lari to’planib, xavfli vaziyat vujudga keladi.
Ishlab chiqarish korxonalarida ish joylaridan eritkich, lok-
bo’yoqlarning bug’lari, ayrim hollarda esa lok-bo’yoqlarning
zarrachalari ventelatsiya sistemasi orqali
atmosferaga chiqarilib
yuboriladi. Bino ichidan tashqariga chiqarib yuboriladigan havoning
hajmi ko’p shuning uchun atmosferaga qo’shilib ketadigan zaharli
moddalarning umumiy miqdori ham anchagina bo’ladi. Vaholanki
chiqarib yuboriladigan iflos havo tarkibida
zaharli moddalarning
konsentratsiyasi unchalik yuqori emas. Agar tashqariga chiqarib
yuboriladigan havo oqimi zaharli moddalardan yomon tozalangan
bo’lsa, korxona va unga yaqin turar joylar atrofidagi havo kuchli
ifloslanadi.
