18
12-LABORATORIYA ISHI
Yog‟ochning o‟rtacha zichligini aniqlash.
Asbob va uskunalar: texnik tarozi, dastarra, burchakli chizg’ich,
randa,
shtangentsirkulь, yog’och namunasi.
Ish tartibi: Namligi aniqlangan yog‘ochdan 20x20x30 mm li 5 ta
namuna arralanadi va har birini alohida-alohida texnik tarozida 0,001 g
aniqlikda
tortiladi (m) keyin namuna tomonlari DST shartlariga ko‘ra (uzunligi l, kundalang
kesimi a va b) o‘lchanib yog‘ochning hajmi V=a·b·h aniqlanadi. Yog‘ochning
tabiiy nam holatdagi o‘rtacha zichligi ρ
0
ni aniqlash
uchun quyidagi quyidagi
formuladan foydalaniladi.
ўр
ўр
ўр
h
b
a
V
V
m
0
(2)
bu yerda a –yog‘ochning uzunligi, sm;
b – yog‘ochning eni, sm;
h – yog‘ochning qalinligi, sm;
V – yog‘ochning hajmi, sm
3
;
m – yog‘ochning massasi g.
Olingan natijalar laboratoriya daftariga
yozib boriladi va DST bilan
taqqoslanadi.
13-LABORATORIYA ISHI
Yog‟ochning bo‟kishini aniqlash
Yog‘oching bo‘kishi (bo‘rtishi) ni aniqlashda ham yuqorida ko‘rsatilgan
o‘lchamdagi namunalardan foydalaniladi. Namunalar xarorati 20 + 5°S bulgan
distillangan suvda bo‘ktiriladi. Ularning o‘lchamini o‘zgarganligiii bilish uchun
ikki-uchta namunani xar uch sutkada tangentsial yunalishda takror o‘lchab
ko‘rish kerak. Ikkita oxirgi o‘lchash natijalari orasidagi tafovut ko‘pi bilan 0,02
mm bo‘lganda namunalarning ko‘ndalang yo‘nalishdagi o‘lchamlari aniqlanadi.
O‘lchash oldidan namunalar sirtini filьtr kog‘oz bilan artib quritish kerak.
Namunalar yuqorida bayon etilgan tartabda o‘lchanadi va tarozida tortiladi.
Yogochning chizikli bukishi kuyidagi formula yordamida 0,1%
gacha
aniqlikda hisoblanadi:
radial yo‘nalishda
B
r
=[(
b
max
-b)/b]•100;
tangentsial yo‘nalishda
B
t
=[(
a
max
-
a
1
)/
a
1
]•100;
bu yerda,
a
max
, b
max
namunaning namlik darajasi gidroskopiklik chegarasi
(30%) ga tenglashgan vaktdagi va 30% dan oshgan vaktdagi o‘lchamlari, mm.
Keyin yog‘ochning hajmiy bo‘kishi (
B
xaj
) kuyidagi taxminiy formula
buyicha 0,1 % gacha aniklikda xisoblanadi (bunda
uning chizikli bukishi
