20
Ish tartibi. 165
o
S xaroratli eritilgan bitum qozonchada 15
minut
aralashtirilgandan keyin latunp xalqalarga quyiladi. Bitumni xalqaga quyishdan
oldin, xalqaga va uning ostiga vaqtincha (suyuq bitum qotguncha) quyiladigan
shisha plastinka talk va glitserin aralashmasi bilan moylanadi.
Xalqadan toshib chiqqan ortiqcha bitum qizdirilgan
pichoq bilan sidirib
olinadi. Bitumli xalqani asbobning o‘rta plastinkasiga o‘rnatib, xar birining
ustiga po‘lat shar (soqqacha) qo‘yiladi. SHarning diametri 9,53 mm,
massasi
3,45-3,55 g. SHundan keyin asbob suvli shisha bakiga solinadi. Bankadagi
suvning xarorati 5
o
S bo‘lishi kerak. 15 min. dan keyin elektr plitasi ustiga (sim
to‘rli asbest karton va uning ustiga asbob) quyib qizdiriladi.
Isitayotda xarorat
minutiga 5
o
S dan oshib borishi kerak. Suv isib,
bitum yumshagan sari uning
ustidagi shar o‘z og‘irligi ta‘siri ostida bitumga bota boradi. SHar botgan sari
bitumga o‘ralib, ostki plastinkaga tushadi(6-rasm).
SHu paytda termometrdagi
son mazkur bitumning yumshash xarorati ko‘rsatadi. Bu xaroratga ko‘ra, bitum
markasi 8- jadvaldan aniqlanadi.
Agar bitumning yumshash xarorati 80
o
dan ortiq bo‘lsa, stakandagi suv
o‘rniga glitserin ishlatiladi. U vaqtda namuna 32
o
li glitserinda 15 min.
gacha
tutib turiladi va tajriba birinchi tartibdagidek davom ettiriladi.
4- jadval
Neft bitumlarining fizik-mexanik xossalari
Bitumning markasi
25
o
S da ig-nani
botish
chuqurligi,
mm
25
o
S
da
bitumning
cho‘ziluvchan-ligi, sm
Yumshash
xarorati, kamida
o
S
CHaqnash
xarorati, kamida
o
S
Qurilishda ishlatiladigan bitumlar
BN-50/50
41-60
40
50
220
BN-70/30
21-40
3
70
230
BN-90/10
5-20
1
90
240
Tom yopishda ishlatiladigan bitumlar
BNK-45/180
140-220
normalanmaydi
40-50
240
BNK-90/40
35-45
normalanmaydi
85-95
240
BNK-90/30
25-35
normalanmaydi
85-95
240
Yo‘l qurilishida ishlatiladigan bitumlar
BND-200/300
201-300
normalanmaydi
35
200
BND-130/200
131-200
65
39
220
BND-90/130
91-130
60
43
220
BND-60/90
61-90
50
47
220
BND-40/60
40-60
40
51
220
Sinov ikki marta o‘tkaziladi va bitumning
yumshash xarorati sinov
natijalarining o‘rtacha arifmetik qiymati sifatida xisoblanadi.
