6
1-LABORATORIYA ISHI
Qurilish materiallarining fizik xossalarini o„rganish
Qurilishda xilma-xil
materiallar ishlatiladi, bu materiallarning qurilish
joyi sharoitiga to‘g‘ri keladiganlarini
tanlash bilan birga, ularning fizik va
mexanik xossalarini bilish ham nixoyatda zarurdir.
Qurilish materiallarining asosiy xossalarini uch guruxga bo‘lish mumkin.
Birinchi guruxga materialning fizik xossalari: xaqiqiy zichligi, o‘rtacha zichligi,
va g‘ovakligi; ikkinchi guruxga materiallarning suv bilan bog‘liq bo‘lgan
xossalari:
suv shimuvchanligi, namligi, gigroskopikligi, suv o‘tkazuvchanligi,
suvga
hamda sovuqqa chidamliligi; uchinchi guruxga esa materiallarning
mexanik xossalari:
mustaxkamligi, qattiqligi, ishqalanishga
chidamliligi va
boshqa xossalari kiradi.
Materiallarning bu asosiy xossalaridan tashqari, ularning o‘ziga xos ayrim
xususiyatlari ham bo‘ladi.
1.1. Materiallarning o‟rtacha zichligini aniqlash
Jism tabiy (g‘ovakli xolatdagi) masasining xajmiga nisbati shu jismning
o‘rtacha zichligi deyiladi.
Materialning o‘rtacha zichligi quyidagi formuladan topiladi:
ρ
o=
V
m
g/sm
3
,
(kg/m
3
) (1)
Bu yerda ρ
o -
materiallarning o‘rtacha zichligi, g/sm
3
hisobida;
m- materiallarning xavoda quritiladigan xolatdagi massasi
g hisobida;
V- materiallarning xavoda quritilgan xolatdagi xajmi,
sm
3
hisobida.
Materialning xolatiga qarab, uning o‘rtacha zichligi turli usulda topiladi.
