184
Asosiy matematik o’zgarmaslar va arifmetik amallar
.
Asosiy matematik o’zgarmaslar quyidagilardir: Pi- bu π soni, I-mavhum birlik
i, infinity-∞, Gamma –Eyler o’zgarmasi, false-yolg’on, true-rost.
Arifmetik amallar
belgilari: Q-qo’shish,
-ayirish, *-ko’paytirish, G’-bo’lish, ^-darajaga ko’tarish, !-
faktorial. Solishtirish belgilari: <,>,>q,
,q ( kichik, katta, katta va teng, kichik va
teng, teng emas, teng).
Butun, ratsional va kompleks sonlar
.
Maple da sonlar tabiiy ravishda matematikadagi kabi butun (integer), ratsional,
haqiqiy (real) va kompleks (complex) bo’lishi mumkin. Ularning ma’nolari bir xil,
faqat yozilish qoidalariga aniq itoat qilish kerak. Ratsional sonlar uch xil ko’rinishda
tasvirlanadi: 1)oddiy kasr ko’rinishidagi ratsional son, masalan: 28G’70; 2)o’nli kasr
ko’rinishidagi (float) ratsional son: 2.3457; 3)daraja ko’rishishidagi ratsional son,
masalan, 1,602*10
-19
son 1.602*10^(-19) ko’rinishda yoziladi.
Ratsional sonni taqribiy o’nli kasr ko’rinishda olish uchun biror butun sonni
o’nli nuqta bilan nol’ sonini qo’shib yozish kerak.
Shartli kelishuv: Maple da javob ,yuqorida ko’rganimizdek, komandadan
keyingi satrda ko’rsatiladi. Kompakt yozish uchun javobni biz komanda yonida g’g’
belgidan keyin ko’rsatamiz, masalan, >aQb; g’g’ aQb .
Komanda satri
Javob satri
>1.2Q3.4;
3.6
Komanda satri
Javob satri
>Sin(PiG’6);
½
Kelishuvga
asosan
>sin(PiG’6.0); g’g’
0.500000000
Maple da grek alfavitidan ham foydalanish mumkin. Buning uchun satrda grek
harfining nomi yoziladi, katta harflarni yozish uchun grek harfining nomida bosh harf
katta qilib yozildi kerak.Masalan,
-alpha
-beta
-gamma
-delta
ε-epsilon
ζ-zeta
η-eta
θ-teta
ι-ita
κ-kappa
Κ-Kappa
λ-lambda
μ-mu
ν-nu
ξ-xi
ο-omikron
π-pi
π-rho
Σ-Sigma
σ-sigma
τ-tau
υ-uosilon
υ-phi
χ-chi
ψ-psi
ω-omega
Γ-Gamma
Ω-Omega
Maple da standart funktsiyalarning ayrimlarini ro’yxatini keltiramiz:
Topshiriq 1
1.
Maple ni ishga tushiring.
185
2.
Maple ishga tushgandan so’ng birinchi satr komanda satri bo’ladi.
Uni matn
maydoniga aylantiring. Bu satrda ―Laboratoriya ishi №9 deb mavzu nomini kiriting.
Enter tugmasini bosib yangi satrga o’ting va ―Bajardi Fiz-mat fakul’teti IOM talabasi
student Akbarov Zafar deb yozing. Enter tugmasini bosib yangi satrga o’ting. ―Qabul
qildi U.Asanova deb yozing va Enter tugmasini bosib keyingi satrga o’ting
3.
Hosil bo’lgan faylni disk, fleshkada saqlang. Buning uchun File>Save as komandasini
berib faylga : Familiya_KZDT_9 deb nom berib saqlab qo’ying. Enter tugmasini bosib
yangi satrga o’ting.
