2.4-rasm. Ma’lumotlarni yig‘ish va ishlov berish orqali hisoblagichlarda
avtomatik so‘rovni o‘tkazilishi bilan ENHAT ni tashkil etish
37
2.5. O‘rta va yirik quvvatli sanoat korxonalari yoki energetika
tizimi uchun ko‘p pog‘onali ENHAT ni tashkil etish
Hisoblagichlarning asosiy qismi birinchi daraja ma’lumotlarini yig‘ish
markazi bilan to‘g‘ri aloqa kanallari orqali doimiy bog‘langan va ENHAT ni
tashkil etish uchinchi usulidagi kabi berilgan. Ularda so‘rov o‘tkazish
jadvalga asosan o‘tkaziladi. Ba’zi hisoblagichlar va birinchi daraja
ma’lumotlarini yig‘ish markazi orasida doimiy aloqa bo‘lmasligi mumkin,
ular ENHAT ni tashkil etishning ikkinchi usulidagi kabi ko‘chma kompyuter
yordamida amalga oshirishi mumkin. Hisoblagichlardan birlamchi axborotlar
birinchi daraja ma’lumotlarni yig‘ish markazlari MO lariga kiritiladi, bu
yerda ma’lumotlarga ishlov berish ham amalga oshiriladi. Ikkinchi daraja
ma’lumotlarini yig‘ish markazlarida axborotlarni qo‘shimcha birlashtirish va
tizilmlashtirish, ularni ikkinchi daraja ma’lumotlarni yig‘ish markazlari MO
lariga kiritish amalga oshiriladi. ENHAT ni tashkil etishning bu usulida MO
sifatida ORACLE8.X MOBT ishlatilishi tavsiya qilinadi. Alfa MARKAZ
dasturiy majmuining asosiy konfiguratsiyasi 4, 8, 16, 32 aloqa kanallari
bo‘yicha ma’lumotlarni parallel yig‘ishni tashkil etishga imkon beradi. 16, 32
kanallarda kommunikatsion server sifatida alohida EHM ni ishlatish zarur.
Aloqa kanallari ajratilgan, kommutatsiyalanadigan, to‘g‘ri ulanishli bo‘lishi
mumkin. Har bir kanalning parametrlari liniyaning turi va uning
xarakteristikalariga bog‘liq ravishda individual sozlanishi mumkin. Tizimda
bir necha kommunikatsion serverlar parallel ishlashi mumkin. Bunda
ma’lumotlarni yig‘ish tizimi barcha parametrlarining tavsifi, ob’ektlarning
barcha elektr va hisoblash sxemalarining tavsifi, shuningdek, barcha
birlamchi va hisoblash ma’lumotlari faqat MO serverida va ma’lumotlarni
yig‘ish markazi ilovalarida saqlanadi.
38
Ma’lumotlarni yig‘ish markazi faqat ma’lumotlarni yig‘ish va qayta
ishlashni bajaradi. Foydalanuvchilar AIJ lari ularga lokal tarmoq bo‘yicha
ulanadi. Obyektda hisoblagichlar soni uncha katta bo‘lmaganida birinchi
daraja ma’lumotlarni yig‘ish markazi AIJ funksiyasini bajarishi mumkin.
Birinchi daraja ma’lumotlarni yig‘ish markazlari ikkinchi daraja
ma’lumotlarni yig‘ish markazlari bilan bog‘langan. Aloqa kanallari lokal
tarmoq bo‘yicha ajratilgan, kommutatsiyalanadigan, to‘g‘ridan-to‘g‘ri
ulanishli bo‘lishi mumkin. Ikkinchi daraja ma’lumotlarni yig‘ish markazi
serveri birinchi daraja ma’lumotlarni yig‘ish markazi MOdan o‘rnatilgan
jadvalga muvofiq zarur axborotlarni avtomatik ravishda so‘raydi.
Hududiy taqsimlangan o‘rta va yirik korxona yoki energiya tizimi
uchun ko‘p
pog‘onali ENHAT ni tashkil etish quyidagi masalalarni
yechishga imkon beradi:
uzatish/iste’mol parametrlarini aniq o‘lchash;
elektr energiyasini hisoblash uchun shartnomalarni olib borish va to‘lov
hujjatlarini shakllantirish;
me’yoriy-ma’lumotlar axborotlarini olib borish;
elektr energiyasini hisobga olish va EESK ni nazorat qilish bo‘yicha
ma’lumotlarni qayta ishlash va hisobotlarni shakllantirish;
energiya
resurslarining
nazorat
qilinadigan
parametrlarining
o‘zgarishlarini (og‘ishlarini) qayd etish, ularni ham energiya iste’molini, ham
ishlab chiqarish jarayonlarini tahlil qilish uchun absolyut va nisbiy
birliklarda baholash;
ma’lumotlarning to‘liqligini tahlil qilish;
tizimni tahlil qilish.
39
Tizimning turli pog‘onalarida uchun ENHATni qurishda minimal
narxlarni taklif etadigan turli yetkazib beruvchilardan va turli texnik
yechimlardan foydalanish mumkin. Bunday tizim bir turga mansub
bo‘lmagan tizimlar deyiladi. Bu tizimlar haqiqatan arzon turadi, lekin
shoshilib bu variantga rozi bo‘lishdan oldin o‘ylab ko‘rish kerak bo‘ladi.
Bunday tizimni ishlatish murakkab va qimmat bo‘ladi. Bu mulohazalarni
quyidagi faktlar tasdiqlaydi:
turli xildagi qurilmalar bilan ishlash uchun ko‘plab dasturiy
vositalardan doimo foydalanilish zarurati;
joriy ta’minlash va xizmat ko‘rsatish uchun elektron elementlarning
ko‘plab shakllari bo‘lishi zarurati;
ishchi xodimni o‘qitish va malakasini oshirilishning murakkabligi,
chunki malaka oshirish turli tashkilotlarda bo‘lib o‘tadi;
bu tizimlarni ishlab chiqish va ularni qurish ishlarining ko‘p vaqt talab
qilishi;
tizimlarni qurish va ishlatish jarayonida maslahatlar olish va
nosozliklarni bartaraf etish ko‘p sonli mutaxassislarni jalb qilishga bog‘liq.
Boshlang‘ich bosqichda pul mablag‘larining tejalishi bu tizimlarni
ishlatish jaryonida moliyaviy yo‘qotishlarga olib keladi. Bu holda ENHATni
bir turga mansub tizim sifatida qurishga imkon beradigan texnik
yechimlardan foydalanish, ya’ni har bir hisobga olish ob’ektida bir turdagi
qurilmalar va dasturiy ta’minot vositalarga asoslanadigan bir xil tizimni
tadbiq etish afzal hisoblanadi. Bu elektr energiyani hisobga olish va uning
parametrlarini nazorat qilishga bog‘liq bo‘lgan biznes-jarayonlarni
bosqichma-bosqich avtomatlashtirish imkoniyatini, ENHATni bosqichma-
bosqich qurish va ishlab chiqarishga kiritish imkoniyatini beradi. Bu esa
tizimni qurish va ishga tushirish bilan bog‘liq sarf harajatlar narxini
40
kamaytiradi. Chunki dasturiy ta’minot bir vaqtda ishlaydi va talab qilinadigan
axborotlarni taqdim eta boshlaydi, ENHAT tizimlari qurilgan va
ishlatilayotgan ko‘plab korxonalar o‘z tizimlarini bir turga mansub tizim
sifatida loyihalashtirishni afzal biladilar.
| 