207
GLOSSARIY
Prokat - metalurgiyada issiqlayin va sovuqlayin
prokatlab olinadigan metall
mahsulotlari (list, polosa, lenta, rels, balka, truba va boshqalar).
Prokat jo‘valari - prokat stanining ish organlari, metallga tegishli o‘lcham va
shakil berish uchun prokatlashning asosiy operatsiyasini - deformasiyalash (siqish)
ni bajaradi. Prokat jo‘valari 2 - guruhga bo‘linadi: listli (list, polosa va lentalarni
prokatlaydigan) va sortli (dumaloq, kvadirat, kesimli,
shakildor metallar, relis,
qo‘shtavir balka va boshqa profillarni prokatlaydigan).
Prokat profillari - prokatlab olingan metall profillari. Profillar shakliga ko‘ra
prokat profillarining uzunligi bo‘yicha ko‘ndalang kesimi o‘zgarmas va
o‘zgaruvchan profilli va mahsus hillari bor.
Prokat stani - metalurgiyada- metallarga aylanuvchi jo‘valar orasidan siqib
bosim ostida ishlov berish (prokatlash), shuningdek
yordamchi operatsiyalar
(ishlanadigan mahsulotlarni ombordan qizdirish pechlariga keltirish va stan
jo‘valariga uzatish, prokatlanadigan metallni
prokatlash prosessida surish, metall
polosani qirralash, to‘g‘irlash,
ularni kesish, marka yoki tamg‘a bosish, o‘rash
joylash, tayyor mahsulot saqlanadigan omborga uzatish va boshqalar) ni bajarish
uchun mo‘ljallangan mashinalar sistemasi.
Prokatlash - metallarga prokat stanining aylanuvchi jo‘valari
orasida siqib
bosim ostida ishlov berish; bunda quyma yoki zagotovka kesimi kichrayib, kerakli
shakil oladi. Prokatlash odatda, metallurgiya sanoatida yakunlovchi bo‘g‘in
hisoblanadi. Prokatlashning quydagi 3 - ta asosiy turi mavjud - bo‘ylama,
ko‘ndalang - vintsimon.
Sortli prokat - prokat ishlab chiqarishdagi
asosiy mahsulotlardan biri, yani
jo‘valab olingan har - xil kesimli (ichi bo‘sh bo‘lmagan) mahsulotlar (prokat
profillari. Sortli prokat oddiy profilli (aylana, kvadrat, oltiburchak, polosa),
shakildor profilli (relis, balka,
burchakli temir, sheveller) va turli maxsus profilli
(gildirak, bandaj, shar va boshqa) xillarga bo‘linadi.
